فهم انسان معاصر از آينده - ۳بخش
[2016-06-02]   [ سید علیرضا حجازی]
براي ادراك آينده ناگزير به فهم گذشت زمان يا به تعبيري گذر خود از ميان زمان هستيم. ارسطو معتقد بود حركت همواره وجود دارد و زمان هرگز بدون تغيير نخواهد بود. رابطه‌ي ميان زمان و تغيير در طول تاريخ، دغدغه‌ي ذهني بسياري از فيلسوفان و پرسشي مهم براي انسان‌هاي متفكر بوده است. اما ديگر متفكران چگونه مي‌انديشند؟ ريچارد شلگل در مقاله‌اي با عنوان "زمان و جهان فيزيكي" اين پرسش را مطرح كرد: "آيا جهان در تغيير است از اين رو كه زمان مي‌‌گذرد يا احساس گذشت...

۱۰ فناوری شگفت‏انگیز در آستانه‏ پیدایش
[2014-10-22]   [ ترجمه: سید علیرضا حجازی]
به دنیای شگفت‏انگیز فناوری‏های نوپدید خوش آمدید. همواره یادمان باشد که فناوری‏های انقلابی و محصولات راهبردی در کرانه‏های کاری و ابداع‏های نوآورانه‏ی جالب آغاز می‏شوند. بهترین سودمندی این عرصه کمک به جوشش خلاقیت شما است، شاید در دنیای ما مرزبندی خاصی بین فناوری‏های نوین و در آستانه پیدایش نباشد. آیا برای فناوری‏ها می‏توان کاربردهای گسترده‏تر متصور شد؟ این پرسش را به خلاقیت ذهن شما می‏سپاریم.

فهم انسان معاصر از آينده
[2014-07-03]   [ سید علیرضا حجازی]
از هنگامي كه انسان معاصر دريافت كه مي‌‌توان با انجام اقدام‌هايي بر آينده‌اي كه هنوز فرا نرسيده تاثير گذاشت، علاقه‌ي عمومي نوانديشان از كسب آگاهي از آينده به سوي "آينده‌آفريني" تغيير يافت. ديگر افراد به جاي آن كه به دنبال پيش‌بيني آينده بروند، تلاش مي‌كردند در حوزه‌ي آينده‌هاي فردي براي آينده‌ي خويش تصميم بگيرند و آينده‌ي مطلوب و مرجح خود را با دستان خودشان بسازند.

چشم انداز جهان دانش و فناوری در سال 2012
[2011-12-28]   [ سید علیرضا حجازی]
تاکنون پیش بینی های گوناگونی برای سال 2012 میلادی ارایه شده است. افراد بسیاری درباره این سال اظهار نظرهای متفاوتی کرده اند. برخی آن را سالی دانسته اند که در آن جهان به پایان می رسد و برخی دیگر آن را سرشار از رویدادهای غیرمنتظره طبیعی و غیرطبیعی می دانند. صرف نظر از تمامی این پیش بینی ها که گاهی نشانه هایی از بزرگنمایی های غیرمنطقی و حتی خُرافات در آن ها دیده می شود، آن چه برای اصحاب دانش و فناوری اهمیت دارد،

آينده را با چه ابزارهايي مي‌توان ساخت
[2010-08-30]   [ سید علیرضا حجازی]
يكي از مهمترين موانع در جذب سرمايه ها در بخش آينده نگري و آينده انديشي، ديركرد بازدهي سرمايه ها در اين حوزه است. آينده پژوهي برخلاف ديگر حوزه هاي دانش و فناوري نيازمند صرف زمان قابل توجهي براي رسيدن به آينده يا آينده هاي مورد نظر است.

دگرگوني فرهنگي: كليد مديريت سازماني آينده‌ نگر
[2010-04-27]   [ سید علیرضا حجازی]
علاقه‌مندي همگان به آينده موضوعي قابل درك است، دست كم به اين دليل كه باقي‌مانده‌ي عمر خود را در آن خواهيم گذراند. اما موضوع فراتر از اين است. تلاش براي درك و تفسير اينده به ما اين نيرو و انگيزه را مي‌بخشد تا گفتگو درباره‌ي آن‌چه در آينده اتفاق خواهد افتاد و اين كه چرا اين گونه مي‌شود را با جديت دنبال كنيم.

‌تمدن آينده در پرتو
[2010-04-21]   [ سید علیرضا حجازی]
همگرايي علوم انساني و علوم پايه در جهان معاصر موجب شده تا در جهان امروز حقايقي شناسايي شوند كه پيش از اين پي بردن به آن‌ها با دشواري فراوان همراه بود. يكي از اين همگرايي‌ها كاربرد دانش آينده‌پژوهي به ويژه رويكرد آينده‌نگاري در علوم و فناوري‌هايي مانند فناوري اطلاعات است. آينده‌نگاري فناوري اطلاعات به ويژه آن بخش كه به ماهيت جهان مجازي در آينده مي‌پردازد، از حقايقي پرده بر مي‌دارد و درك آن‌ها براي انسان امروزي ممكن و آسان مي‌سازد. از آن...

چگونه يك آينده‌پژوه راهبردي باشيم؟
[2010-02-20]   [ سید علیرضا حجازی]
نخستين موضوعي كه در آينده‌پژوهي و به ويژه "آينده پژوهي راهبردي" بايد مورد توجه قرار گيرد، بحث "تغيير" است. تغيير جزء اجتناب‌ناپذير زندگي روزمره‌ي انسان بر روي اين كره‌ي خاكي است. تغيير گاهي خواسته و گاهي ناخواسته و اجتناب ناپذير است. تغييرهاي ناخواسته بر انسان و سازمان‌ها تحميل مي‌شوند و به طور مستقيم يا غير مستقيم افراد و سازمان‌ها را وادار به تغيير مي‌كنند.

پروتكل بين‌المللي آينده پژوهي
[2010-02-16]   [ سید علیرضا حجازی]
در سال ‏‎۱۹۹۹‎‏ طرحي بی‌سابقه از سوي فدراسیون جهاني آینده‌‌پژوهي به اجرا در آمد و طي آن از گروهي از اندیشمندان ‏فعال در عرصه‌ي ‌آینده‌پژوهي دعوت شد تا افزون بر تعریف ‏استانداردهای حرفه‌ای آینده‌پژوهي، مشخص کنند چه کسانی را می‌توان آینده‌پژوه نامید. در اين كوشش ارزشمند آينده ‌پژوهان مشهوري مانند وندل بل و ريچارد اسلاوتر مشاركت داشتند.

آينده پژوهان كي مي‌خواهند آينده را بپژوهند؟
[2010-01-21]   [ سید علیرضا حجازی]
به نظر مي‌رسد امروز بيشتر نيازمند "حال" پژوهي باشيم تا "آينده" پژوهي. شايد بتوان در پرتوي اين حال پژوهي بي حالي و بي رمقي برخي از دست‌اندركاران طرح‌هاي علمي را در به ثمر رساندن برنامه‌هاي بر زمين‌مانده‌ي آن‌ها جبران نمود. از اين دست طرح‌ها و برنامه‌هاي آينده‌گراي كليد خورده اما نافرجام در قلمروي دانش و فناوري كشور فراوانند و اين احتمال مي‌رود كه برخي از طرح‌ها

آينده‌پژوهي فرهنگي در 11 گام
[2010-01-07]   [ سید علیرضا حجازی]
جهان معاصر عرصه‌ي دگرگوني‌هاي شگرف و پويايي شتابنده است. تغييرات چنان غافل‌گير كننده و برق‌آسا از راه مي‌رسند كه كوچكترين كم توجهي به آن مي‌تواند به بهاي گزاف غافلگيري راهبردي در تمام عرصه‌هاي سياسي، اقتصادي، اجتماعي و حتي فرهنگي تمام شود.

افول ستاره‌ي ديترمينيسم در كهكشان آينده‌انديشي
[2009-12-04]   [ سید علیرضا حجازی]
تا چندين قرن پيش و حتا در برخي از نقاط جهان امروز برخي از افراد گمان مي‌كردند و مي‌كنند هر آن چه كه انسان انجام مي‌دهد، خارج از قلمروي اختيار و اراده‌ي اوست و با وجود آزادي در انجام اعمال خود، برآيند پاياني كار‌هاي او از پيش معين شده و او تنها مجري اين اعمال است. اين گمانه‌ي منسوخ كه در دانش فلسفه از آن به نام "ديترمينيسم"[1] يا "جبرگرايي" ياد مي‌شود، در كمال شگفتي هنوز هم در جهان معاصر طرفداران و علاقمندان آشكار و پنهان يا دانا و ناداني دارد.

آگاهی‌پژوهی: پیش‌نیاز آینده‌پژوهی
[2009-12-02]   [ سید علیرضا حجازی]
جولیان جینز بر این باور است که در مقطعی از تمدن بشری، سرشت ذهن انسان به دو پاره تقسیم شده بود. پاره‌ای در بر گیرنده‌ی فرامین خدایان بود و پاره‌ی دیگر مجری و فرمان بر پاره‌ی نخست بود و وجود انسان زمینی را نمایندگی می کرد. و جالب این كه هیچ کدام از این دو پاره آگاهی نداشتند.

استعدادهاي كشف نشده در قلمروي آينده‌انديشي
[2009-11-24]   [ سید علیرضا حجازی]
سفر كاري و كوتاه اخير به همدان، "پايتخت فرهنگ و تمدن ايراني" بار ديگر نشان داد كه چه استعدادهاي شكوفا نشده‌اي در قلمروي آينده‌انديشي در ميهن عزيز ما وجود دارد. رويارويي با پرسش‌ها و ديدگاه‌هايي كه همگي بازتابي از اشتياق طبيعي و فراوان دانش‌پژوهان به يادگيري شيوه‌ها و تكنيك‌هاي دانش‌بنيان آينده‌پژوهي جهت كسب آگاهي از آينده است،

جوليان جينز: پيام‌آور عصر آگاهي
[2009-11-23]   [ سید علیرضا حجازی]
شنبه 30 آبان 1388 برابر با 21 نوامبر 2009 سالروز درگذشت انساني انديشمند است كه تلاش كرد با ارايه‌ي نظريه‌ي "ذهن دوجايگاهي" به خواب چندين هزار ساله‌ي بشر پايان دهد و او را از غار

آگاهي‌پژوهي: پيش‌نياز آينده‌پژوهي - گفتار چهارم – آگاهي چه چيزي نيست؟
[2009-11-15]   [ سید علیرضا حجازی]
كساني كه با انديشه‌هاي جوليان جينز آشنا هستند يا آثار او را مطالعه كرده‌اند، معتقدند بزرگترين كار او تبيين آگاهي و جايگاه آن در ذهن انسان است به ويژه ذهني كه جينز آن را ذهن "دوجايگاهي" ناميده است. اما جينز يك هنرمندي ديگر را نيز از خود به نمايش درآورده، اين كه به ما مي‌گويد: "آگاهي چه چيزي نيست؟"

گريز جوليان جينز از خطاي ديرينه در فهم آگاهي – گفتار سوم
[2009-11-09]   [ سید علیرضا حجازی]
در دو گفتار پيشين گفتم كه جوليان جينز چگونه حركت خود را به سوي فهم بهتر "آگاهي" آغاز كرد و براي اين كار در آغاز به سراغ نظريه‌هايي رفت كه به ظاهر مقوله‌ي آگاهي را توضيح داده بودند. او با بررسي اين نظريه‌ها و آزمون آن‌ها نقاط ضعف آن‌ها را يافت و دليل خود را بر رد آن‌ها ارايه كرد. جينز به دنبال گريز از خطايي بود كه مدت‌ها انسان متمدن در درك و فهم آگاهي خواسته يا ناخواسته مرتكب شده بود.

آگاهي‌پژوهي: پيش‌نياز آينده‌پژوهي - گفتار دوم
[2009-11-07]   [ سید علیرضا حجازی]
آنچه كه هر انسان آزاد انديشي را شيفته‌ي ديدگاه و نظريه‌هاي جوليان جينز مي‌سازد، گستردگي ديدگاه و آزادي انديشه‌ي او در به نقد كشيدن نظريه‌هاي به ظاهر علمي است كه در دوره‌هاي پيشين بي چون و چرا از سوي محافل علمي پذيرفته شده‌اند و خواسته يا ناخواسته باورها و ذهنيت عوام را مطابق ميل خود شكل داده‌اند.

آگاهي‌پژوهي: پيش‌نياز آينده‌پژوهي
[2009-10-28]   [ سید علیرضا حجازی]
جينز به دنبال تفسير فردي يا حتا جمعي جهاني كه در آن زندگي مي‌كند، نيست. او حتا نمي‌خواهد اين جهان را تغيير دهد. تمامي تلاش جينز در بيدار ساختن ذهن انساني است كه هزاران سال است به خوابي افسون‌گر فرو رفته و مي‌خواهد ذهني را از اين خواب بيدار كند كه خود در پديداري چنين خواب سنگيني مشاركت داشته.

آیا اندیشه‌های ما به موزه سپرده خواهند شد؟
[2009-10-22]   [ سید علیرضا حجازی]
هنگامی كه ذهن انسان به مرحله‌ای شگفت‌انگیز از رشد دست یابد، "نوزایی ذهنی" به امری گریزناپذیر مبدل خواهد شد. این نوزایی به شكلی پیوسته موجب بازنگری در اندیشه‌های پیشین، تعدیل و حتا طرد آن‌ها می‌شود. از آنجا كه طیف گسترده‌ای از اندیشه‌های فردی در بنیان‌های عقلانی ریشه دارند، با رشد و شكوفایی عقلانی اندیشه‌ها نیز مسیر رشد و بالندگی را طی می‌كنند. بر این اساس نمی‌توان از افرادی كه به چنین مرحله‌ای از شكوفایی ذهنی دست یافته‌اند این انتظار...

بیداری جمعی: دغدغه‌ی مشترك جهان آینده
[2009-10-13]   [ سید علیرضا حجازی]
باز اگر بدانیم سالانه، بیش از یک میلیون زن از جمله هفتاد هزار دختر جوان بین 15 تا 19 سال، بر اثر عوارض مربوط به بارداری و یا زایمان جان خود را از دست می‌دهند، به عمق فاجعه پی می‌بریم. به گفته‌ی آن ونمن مدیر اجرایی یونیسف، از سال 1990 تداوم این وضعیت منجر به مرگ بیش از 10 میلیون زن شده است.

كاركرد اجتماعي آينده‌انديشي
[2009-10-03]   [ سید علیرضا حجازی]
يكي از ممتازترين كاركردهاي آينده‌انديشي در جامعه اميدوار ساختن اعضاي جامعه به آينده به ويژه آينده‌هاي مرجح و برتر است. هنگامي كه يكايك اعضاي يك جامعه به ساختن آينده‌اي بهتر اميدوار باشند، تلاش‌هاي خود را در راه رسيدن به اهداف و آرزوهاي خود متمركز نموده و با پيگيري مداوم و پيوسته‌ي اهداف خود شاهد به بار نشستن آن‌ها خواهند بود.

فهم انسان معاصر از آينده (بخش سوم و پاياني)
[2009-09-14]   [ سید علیرضا حجازی]
حركت انسان به سوي آينده يا به بيان بهتر عبور زمان از روي موجوديت فيزيكي او مرتبط با متغيرهاي گوناگون فردي، اجتماعي، زماني و مكاني است و برآيند و تقاطع نهايي اين عوامل است كه آنچه را كه آينده مي‌ناميم شكل مي‌دهد.

آينده بي‌نهايت: كلان روندهايي كه جهان را در 5، 10 و 20 سال آينده بازآفريني مي‌كنند
[2009-09-12]   [ سید علیرضا حجازی]
پيشينه‌ي كانتون در زمينه‌ي ارايه‌ي مشاوره براي برنامه‌ريزي‌هاي آينده‌گرا هنگامي آغاز شد كه او زير نظر آلوين تافلر مطالعات خود را در دهه‌ي 1970 آغاز كرد و او در اين تصوير بزرگ جهان آينده را به نمايش درآورده است.

چگونه براي آينده‌ي خود برنامه‌ريزي كنيم؟
[2009-09-09]   [ سید علیرضا حجازی]
يكي از مهمترين جنبه‌هاي كاربردي آينده‌پژوهي ترسيم آينده‌هاي فردي است. به بياني ديگر يكي از اهداف يادگيري و تدريس دانش يا هنر آينده‌پژوهي اين است كه دست كم بتوانيم براي آينده‌ يا به تعبير بهتر آينده‌هاي خود برنا‌مه‌يزي كنيم. اگر آينده‌پژوهي در ساده‌ترين و كم‌ترين سطح قادر نباشد آينده‌هاي فردي را ترسيم نمايد، پس به چه دردي مي‌خورد؟

فهم انسان معاصر از آينده (بخش نخست)
[2009-09-03]   [ سید علیرضا حجازی]
براي ادراك آينده ناگزير به فهم گذشت زمان يا به تعبيري گذر خود از ميان زمان هستيم. ارسطو معتقد بود حركت همواره وجود دارد و زمان هرگز بدون تغيير نخواهد بود. رابطه‌ي ميان زمان و تغيير در طول تاريخ، دغدغه‌ي ذهني بسياري از فيلسوفان و پرسشي مهم براي انسان‌هاي متفكر بوده است.

فهم انسان معاصر از آينده (بخش دوم)
[2009-09-03]   [ سید علیرضا حجازی]
حكيمي گفته است: "در نگاه کسانی که پرواز را نمی‌فهمند هر چه بیشتر اوج بگیری کوچکتر دیده می شوی". شايد مهم‌ترين چالش فرا روي انسان معاصر تبيين ضرورت آينده‌انديشي به ديگر انسان‌هايي است كه هنوز درك صحيحي از آينده ندارند، چه برسد به آن كه از آينده‌انديشي و ابعاد گوناگون آن آگاهي داشته باشند.

گفت و گوي دروني آينده‌انديشان
[2009-08-27]   [ سید علیرضا حجازی]
نيچه يا هر فرد ديگري كه در طول تاريخ با بن بست دردناك ذهني رو به رو شده باشد، ناگزير به بازگشت به انديشه‌ي بنيادين آرنت در مورد گفت و گوي دروني انسان هنگام تفكر است و هنگامي كه اين گفت و گو صورت نمي‌گيرد، طبيعي است كه فكري نيز پديد نمي‌آيد. ناتواني يا عدم تمايل به انجام اين گفت و گوي دروني چه در حال و چه در گذشته و چه در آينده دستاوري يكسان دارد: بن بست دردناك ذهني و فقدان انديشه.

چه ويژگي‌هايي يك آينده‌پژوه را ممتاز مي‌سازد؟
[2009-08-25]   [ سید علیرضا حجازی]
برخي متفكران نوانديشي را مقدم بر آينده‌انديشي مي‌دانند. اين گروه از انديشمندان بر اين اعتقادند تا هنگامي كه ويژگي نوانديشي در ذهن يك فرد وجود نداشته باشد، نمي‌تواند به آينده‌انديشي بپردازد. علت اين امر تا حدودي مربوط به اين امر است كه معمولاً آينده متفاوت از حال است و بديهي است كه براي ترسيم آينده‌هاي متفاوت نسبت به زمان حال نيازمند نوانديشي هستيم.

پيروزي مثبت انديشي بر تجربه گذشته‌نگر
[2009-08-20]   [ سید علیرضا حجازی]
تجربه و تجربه‌گرايي امري پسنديده و ارزشمند است، اما نه در همه جا و در همه وقت. به ياد داشته باشيم كه اگر تجربه از علم بالاتر است، مثبت انديشي نيز از تجربه بالاتر است. مثبت انديش باشيم.

آيا براي
[2009-08-08]   [ سید علیرضا حجازی]
ايليا پريگوگين، برنده‌ي جايزه‌ي نوبل مي‌گويد :"نمي‌توانيم آينده را پيش‌گويي كنيم اما مي‌توانيم براي آن آماده باشيم". شايد بتوان بزرگترين هنر آينده‌انديشي و آينده‌پژوهي را ايجاد آمادگي براي رويارويي با آينده دانست.

بزرگترين چالش آينده‌انديشي
[2009-07-29]   [ سید علیرضا حجازی]
يكي از چالش‌هاي فرا روي آينده‌انديشان پاسخ به اين پرسش است كه "آيا آينده‌انديشان تلاش مي‌كنند جهاني را كه در آن زندگي مي‌كنند، تفسير كنند يا تلاش مي‌كنند آن را تغيير دهند؟"، اما پرسش مهمتر ديگري كه فراتر از آن پرسش قرار دارد، اين است كه "مقصد آينده‌پژوهي چيست؟".

افق 1404: عصر رويارويي قدرت‌هاي جهاني
[2009-07-14]   [ سید علیرضا حجازی]
اهميت سال 1404 در اين است كه كشورهاي پيشتاز و انديشكده‌هاي آينده‌گرا شرايط ويژه‌اي را پس از گذشت يك ربع قرن از آغاز هزاره‌ي سوم ميلادي براي جهان پيش‌بيني كرده‌اند و انتظار مي‌رود با رسيدن به سال 1404 در آستانه‌ي عصري قرار بگيريم كه

آینده ایده پردازی
[2009-07-14]   [ سید علیرضا حجازی]
آفرینش ایده های نو و طرح افکار نوین محصول کارکردهای شناختی و عصبی فردی است. میزان تکامل یافتگی نیمکره های مغز و سامانه عصبی در هر فرد عاملی تعیین کننده در سطح و میزان ادراک و شناخت محیط و پردازش ذهنی دریافت های حسی است. هر ایده یا اندیشه نوینی بر اثر پردازش ذهنی و یافتن ارتباط ها و تمایزهای موجود و بالقوه میان عناصر طبیعی حاصل می شود.

ده فرمان آينده‌پژوهي
[2009-07-07]   [ سید علیرضا حجازی]
سنت صدور فرامين ده‌گانه در رشته‌ها و زمينه‌هاي گوناگون ملهم از ده فرمان حضرت موسي (ع) خطاب به قوم بني اسرائيل مرسوم و متعارف است. اين رويه در آينده‌پژوهي نيز رايج است و هر يك از آينده‌پژوهان و آينده‌انديشان مهمترين اولويت‌ها و دغدغه‌هاي ذهني خود را در قالب فرامين ده‌گانه بيان مي‌كنند.

چگونه يك آينده‌پژوه راهبردي باشيم؟
[2009-06-25]   [ سید علیرضا حجازی]
نخستين موضوعي كه در آينده‌پژوهي و به ويژه "آينده پژوهي راهبردي" بايد مورد توجه قرار گيرد، بحث "تغيير" است. تغيير جزء اجتناب‌ناپذير زندگي روزمره‌ي انسان بر روي اين كره‌ي خاكي است. تغيير گاهي خواسته و گاهي ناخواسته و اجتناب ناپذير است. تغييرهاي ناخواسته بر انسان و سازمان‌ها تحميل مي‌شوند و به طور مستقيم يا غير مستقيم افراد و سازمان‌ها را وادار به تغيير مي‌كنند.

گاهي آينده را مي‌بينيم، گاهي نه
[2009-06-23]   [ سید علیرضا حجازی]
در دانش آينده‌پژوهي هدف و فلسفه‌ي پايش سيگنال‌هاي ضعيف آينده يا همان نشانه‌هاي كم‌رنگي كه تصاويري از آينده را بازتاب مي‌دهند، پيش از هر چيز "آگاهي زودهنگام" از شرايط آينده و در مرحله‌ي بعد "پرهيز از غافلگير شدن" در برابر شرايطي است كه ممكن است براي ما مطلوب يا مرجح نباشند. طبيعي است كه در اين ميان "خودآگاهي" و هوشياري نسبت به تغييرات محيط پيراموني نقش به سزايي دارد و گرفتار شدن در دام

همگرايي نيروهاي جهاني آينده‌ساز
[2009-06-08]   [ سید علیرضا حجازی]
به نظر مي‌رسد اين پارادايم مشهور كه "جهاني بيانديشيد و محلي عمل كنيد" به تدريج در حال منسوخ شدن است و پارادايم نوين ديگري جايگرين آن خواهد شد كه اين گونه خواهد بود: "جهاني بيانديشيد و جهاني هم عمل كنيد." آنچه كه موجب شكل‌گيري اين پارادايم يا الگوي ذهني تازه شده، به هم پيوستگي اقدام‌هاي محلي و

شگفتي‌سازها
[2009-06-05]   [ سید علیرضا حجازی]
اين مقاله را با درج خبري آغاز مي‌كنم كه ماريان موت خبرنگار نشريه‌ي مشهور نشنال جئوگرافيك در 25 ژانويه 2005 گزارش داد. داستان از اين قرار بود كه گروهي از دانشمندان شروع به كم رنگ‌‌سازي و محو مرز موجود ميان انسان‌ و حيوان از طريق توليد شيمرها (حيواني اساطيري با سر شير، تن بز و دم مار) كرده‌اند كه درواقع مخلوقي تركيبي است؛ بخشي از آن انسان و بخشي ديگر حيوان است. دانشمندان چيني در سال 2003 در

تقاطع سرنوشت‌ساز تمدن آينده
[2009-05-29]   [ سید علیرضا حجازی]
يكي از رويكردهايي كه در آينده‌پژوهي مي‌تواند در شناسايي بهتر شرايط آينده به ما كمك كند، روش "تحليل تاثير متقاطع" است. اين روش بر پايه‌ي اين اصل بديهي شكل گرفته كه اغلب رويدادها و روندها كمابيش و به گونه‏اي با يكديگر مرتبط هستند. وابستگي ميان اين رويدادها و روندها را مي‏توان براي پيش‏بيني‏هاي استوارتر و دقيق‏تر مورد توجه و ملاحظه قرار داد. روش تحليل تاثير متقاطع كاستي‏هاي موجود در روش‌هايي

اثربخشي روش روش سناريو در برنامه‌ريزي بلند مدت
[2009-05-15]   [ سید علیرضا حجازی]
روش سناريو به عنوان يكي از روش‌هاي مطرح در آينده‌پژوهي فرايندي نظام‌يافته است كه به كشف و بررسي عدم قطعيت در نگاه به آينده‌ي بلندمدت مي‌پردازد. اين روش دربردارنده‌ي مجموعه‌اي از توصيف‌هاي جايگزين از آينده است كه به علل گوناگون و بنا بر تفاوت‌هاي موجود در حوزه‌هاي دانشي و فناورانه و نيز انتظارهاي

نسبت ما و تخيل علمي
[2009-05-07]   [ سید علیرضا حجازی]
اگر بگوييم زندگي دنياي متمدن امروز حيات خود را مديون تخيل علمي است، سخن گزافي نگفته ايم. تلاش‌هاي دانش بنيان انسان در طول اعصار متمادي به ويژه صد سال اخير براي ترسيم ذهني آنچه كه در آينده مي‌توان مشاهده نمود، شالوده‌ي شيوه‌اي از تفكر را بنيان نهاد كه انسان امروزي آن را تخيل علمي مي نامد.

شبكه‌هاي عصبي: رهيافتي نوين در پيش‌بيني آينده
[2009-04-28]   [ سید علیرضا حجازی]
هدف من متعجب ساختن شما نیست، اما ساده‌ترین راه براي خلاصه نمودن آن‌چه در ذهن دارم گفتن این مطلب است که اينك در دنیا، ماشین‌هایی وجود دارند که می‌توانند فکر کنند، یاد بگیرند و خلق کنند. افزون بر اين، توانایی آن‌ها برای انجام چنین کارهایی رو به افزایش است و زمانی فرا خواهد رسيد كه گستره‌ای از مسایل که ماشین ها قادر به حل آن‌ها باشند با مجموعه مسایلي که انسان قادر به حل آن است،

آينده اينترنت
[2009-04-23]   [ سید علیرضا حجازی]
نشريه‌ي تكنولوژي ريويو از نوآوران فناوري، چهره‌هاي برجسته و كاربراني كه از اينترنت بهره‌برداري حرفه‌اي مي‌كنند، پرسيده است كه اينترنت ظرف 5 تا 10 سال آينده چه چهره‌اي خواهد داشت. آن چه در ادامه مي‌آيد، اظهارنظر اين افراد است.

تمايز ديدگاه‌ها در نگاه به آينده
[2009-04-13]   [ سید علیرضا حجازی]
مي‌گويند مورچه‌اي در حال بردن دانه‌اي به سوي لانه خود بود كه ناگهان باران سختي شروع به باريدن گرفت. يكي از قطره‌هاي درشت باران روي مورچه و دانه‌اي كه به دهان گرفته بود، افتاد. مورچه بانگ برآورد كه "واي، دنيا را آب برد!". كبوتري در آن نزديكي روي شاخه درختي نشسته بود و مورچه را مي‌ديد كه در قطره‌ي آب دست و پا مي‌زند. كبوتر خطاب به مورچه گفت: "فقط توخيس شدي، دنيا سر جاي خودش هست و تكان نخورده! "

سپهر بلاگ‌هاي آينده‌‌گرا
[2009-04-05]   [ سید علیرضا حجازی]
شايد چند سال پيش كسي تصور نمي‌كرد وبلاگ‌ها در بسياري از زمينه‌ها گوي رقابت را از وب سايت‌ها بربايند و چهره‌ي اوليه‌ي اينترنت را به سرعت دگرگون كنند. با تغيير تصور كاربران اينترنت از توانمندي‌هاي اين رسانه‌، وبلاگ‌ها كارايي خود را در بازتاب انديشه‌هاي نوين به نمايش گذاشتند. آينده‌انديشي نيز از اين امر مستثني نبود و وبلاگ‌هاي آينده‌گراي متعددي پا به عرصه‌ي اينترنت گذاشتند. با وجود آن كه آينده‌انديشي نسبت به ديگر حوزه‌هاي دانش بنيان...

بومي‌سازي آينده‌پژوهي
[2009-03-23]   [ سید علیرضا حجازی]
"بومي‌سازي آينده‌پژوهي"، "آينده مطمئن"، "آينده پايدار"، "نهادينه‌سازي چالش‌هاي آينده" و بسياري از عبارت‌ها و تعابير مشابه ديگر در ارتباط با "آينده" كه خالي از بنيان‌هاي علمي هستند اين روز‌ها در رسانه‌ها، نشريات و حتا محورهاي همايش‌ها و كنفرانس‌هاي به ظاهر علمي فراوان ديده مي‌شود. از آن‌جا كه معمولاً هر كس خود را در حوزه‌اي كه فعاليت مي‌كند علامه‌ي دهر مي‌داند و حتا لحظه‌اي به خود اجازه نمي‌دهد كه با ديگران مشورت يا هم‌انديشي كند تا...

هفت‌ فناوري تازه سبز و اميدبخش
[2009-03-15]   [ سید علیرضا حجازی]
همگان مطالب گوناگوني از انرژي خورشيدي و بادي شنيده‌اند. كاربرد انرژي‌هاي تجديدشونده به دليل اهميت فراوان، موضوع مهمي در انتخابات اخير رياست جمهوري ايالات متحده بوده است، اما از هنگامي كه صفحات خورشيدي و توربين‌هاي بادي توجه همگان را جلب كردند، فناوري‌هاي سبز ديگري نيز به ميدان آمده‌اند. سوخت‌هاي زيستي جلبك ـ محور، باتري‌هاي الكتريكي ـ حركتي و زباله‌هايي كه اتانول توليد مي‌كنند، همگي روش‌هايي براي كنار گذاشتن سوخت‌هاي فسيلي هستند...

نقش شتاب‌دهنده‌هاي فرهنگي در تكامل آينده‌پژوهي
[2009-02-20]   [ سید علیرضا حجازی]
هنگامي كه كانون توجه از روندها به ايده‌ها تغيير كند، شيوه‌اي نوين در فرصت‌سازي براي تكامل آينده‌پژوهي پديد خواهد آمد. اين تغيير، آينده پژوهي را از پيش‌بيني گرايي صرف به امري مفيد و نوآورانه براي حل مسايل جهان بشري، ايجاد ظرفيت‌ها و امکانات جديد براي دگرگوني و پديداري مجموعه‌اي از انگاره‌هاي نوين فرهنگي، مبدل مي سازد و در نتيجه آينده‌اي مطلوبتر براي افراد، گروه‌ها و جوامع را به ارمغان مي‌آورد. اما آن‌چه موجب اين تغيير مي‌شود، عوامل...

پرسش‌هاي كليدي پيرامون روش سناريو
[2009-02-14]   [ سید علیرضا حجازی]
پس از انتشار شماره‌ي اخير خبرنامه‌ي "كشف آينده" با موضوع روش سناريو پرسش‌هايي از سوي برخي علاقمندان رشته‌ي آينده‌پژوهي به وسيله پست الكترونيكي (يا همان ايميل) مطرح شد و مناسب ديدم يادداشت اين هفته را با مراجعه به منابع معتبر از جمله يكي از درس‌هاي ارزشمند دوره‌ي آينده‌پژوهي دانشگاه آريزونا به جمع‌بندي اين پرسش‌ها و ارايه پاسخ مختصر به آن‌ها اختصاص دهم.

مايتوپيا: آرمان‌شهري به وسعت انديشه‌هاي فردي‌
[2009-02-07]   [ سید علیرضا حجازی]
آرزوي ديرپا و هميشگي انسان در ايجاد آرمان‌شهرها يا همان مدينه‌هاي فاضله صرف نظر از بنيان‌هاي فلسفي و نظري، به نوبه‌ي خود تلاشي آينده‌گرا به شمار مي‌آيد. با وجود آن كه امكان تاسيس عيني و ملموس چنين شهرهايي در هنگام شكل‌گيري ايده‌ي آنها همواره در هاله‌اي از ترديد شناور بوده، تكاپوي ذهني صاحبان اين گونه ايده‌هاي آرمان‌گرايانه و آينده‌مدار نشانه‌اي انكار ناپذير از كوشش و تمناي ديرينه‌ي بشر در ايجاد فضا و محيطي است كه در آن تحقق ايده‌آل‌ها...

آينده‌پژوهي و نسل‌هاي آينده
[2009-01-27]   [ سید علیرضا حجازی]
در سال‌هاي اخير ادبيات آينده‌گرا پيرامون امور مرتبط با نسل‌هاي آينده رو به فزوني گذاشته است. از دغدغه‌هايي كه در خصوص نياز نسل‌هاي آينده به انرژي‌هاي گوناگون (اعم از تجديد شونده و تجديد ناپذير) مطرح مي‌شود تا شيوه‌هاي اقدام آن‌ها در تعامل با محيط زيست و حتا شكل‌گيري گونه‌هاي جديد و آينده‌ي جوامع و ساختارهاي اجتماعي. با اين وجود بايد ديد كه مجموعه‌ي اين مقالات، كتب و بازتاب‌هاي نظري آيا واقعاً براي نسل‌هاي آينده اهميت يا كاربردي خواهند...

جايگاه روش‌هاي شهودي در كشف آينده
[2009-01-21]   [ سید علیرضا حجازی]
آينده‌پژوهي در مقام يك "رشته‌ي دانشگاهي" و حوزه‌اي دانش‌بنيان بر روش‌هايي تكيه دارد كه روايي و پايايي آنها با بهره‌گيري از سنجه‌هاي علمي به اثبات رسيده باشد و تجربه‌پذيري و تكرار آن‌ها در شرايط عمومي بدون مانع يا دشواري عملي و امكان‌پذير باشد. اين در حالي است كه جذابيت "روش‌هاي شهودي" براي كشف آينده در طول تاريخ افراد بسياري را مجذوب و مفتون خود ساخته و موجب گشته تا برخي ناخواسته و بدون آگاهي پژوهش پيرامون آينده را به اشتباه با آينده‌شناسي...

پرورش دانه‌هاي گُسست در مزرعه مديريت آينده
[2009-01-12]   [ سید علیرضا حجازی]
گسستن از گذشته و پيوستن به آينده بزرگترين آرزوي آينده‌انديشان و نو‌انديشان است. درست در همان لحظه‌اي كه يك فرد يا سازمان تصميم مي‌گيرد در مسيري متفاوت از گذشته گام بر ‌دارد و كاركرد نويني را در پيش گيرد، فرآيند تغيير آغاز مي‌شود و "دانه‌هاي گُسست" از گذشته و پيوند با آينده سر از خاك ركود و انفعال بيرون آورده و رهسپار مسير رشد و بالندگي به سوي پرتوهاي اميدآفرين و گرمي‌بخش آينده مي‌شوند.

گام‌هاي هفت‌گانه در پياده‌سازي روش سناريو
[2009-01-08]   [ سید علیرضا حجازی]
يكي از دغدغه‌هاي علاقمندان به اصول و مباني آينده‌پژوهي در ارتباط با "روش سناريو" اين است كه چگونه مي‌توان اين روش را در عمل و در مطالعات ميداني چه در حوزه هاي فردي و چه در زمينه‌هاي سازماني پياده سازي نمود. به بياني ديگر همواره با اين پرسش رو به رو مي‌شويم كه چگونه مي‌توان سناريو نويسي را پياده سازي و كاربردي نمود؟

رسد خانه "آينده": تدبيري براي سونامي‌ تغيير
[2008-12-26]   [ سید علیرضا حجازی]
مشاهده‌ي هدفمند محيط پيراموني از ويژگي‌هاي ضروري كسب موفقيت در فضاي رقابتي جهان امروز است چرا كه سوار شدن بر امواج خروشان سونامي‌هاي تغيير را ممكن مي‌سازد و طراحي دورنماهاي الهام‌بخش از آينده را امكان‌پذير مي‌گرداند. هنر يا تكنيك ديده‌باني رمز آمادگي براي ورود به آينده است. از آنجايي كه ديده‌باني بايد در

تخيل علمي در مقام اسطوره شناسي آينده
[2008-12-14]   [ سید علیرضا حجازی]
موريل راكيسر مي گويد:"جهان از داستان‌ها آفريده شده است، نه از اتم!". شايد اين سخن در نگاه نخست قدري اغراق‌آميز به نظر برسد، اما در نگرشي تحليلي نسبت به آنچه كه تاكنون براي انسان معاصر بر اثر پردازش‌هاي ذهني بر جاي مانده مي‌توان پذيرفت كه چنين تعبيري چندان هم بزرگنمايي نيست. دست كم در بررسي رويكرد تخيل علمي نسبت به آينده مي‌توان واقعيت آن‌را ساري و جاري دانست.

از آگاهي تا خردمندي آينده‌گرا در انديشه دراكر
[2008-12-09]   [ سید علیرضا حجازی]
پيتر دراكر، محقق و تحليلگر مشهور در عرصه‌هاي سياسي، اقتصادي و مديريتي (Knowledge) يا همان آگاهي را در يكي از كتاب‌هاي خود با عنوان "حقايق تازه" اين‌گونه تعريف كرده است: "آگاهي عبارت است از اطلاعاتي كه سبب تغيير يك چيز يا يك شخص مي‌گردد – چه با فراهم ساختن زمينه اقدام براي تغيير و چه با قادر ساختن يك فرد يا يك نهاد براي انجام يك عمل متفاوت نسبت به آنچه كه در گذشته انجام مي‌داده است."

پژوهش‌هاي آنلاين
[2008-12-03]   [ سید علیرضا حجازی]
اين روزها رقابت‌هاي چشمگيري ميان ارايه‌دهندگان خدمات آنلاين در حوزه‌هاي پژوهشي در گرفته و هر يك تلاش مي‌كنند با افزايش كميت و كيفيت خدمات خود توجه گروه بيشتري از پژوهشگران را جلب نموده و آنان را به جمع مشتركان كنوني خود بيافزايند. صرف نظر از پيامدهاي تجاري و دانشگاهي چنين رقابت‌هايي شايد تداوم اين روند زمينه ساز عرصه‌ي نويني براي پديداري شكل جديدي از پژوهش باشد، پژوهشي كه مي‌توان از آن با عنوان "پژوهش برخط" يا همان "پژوهش آنلاين" ياد نمود.

بازيافت آينده
[2008-11-18]   [ سید علیرضا حجازی]
معمولاً سه هدف عمده براي فعاليت آينده‌نگاري در نظر ‌گرفته مي شود كه عبارتند از: الف) توليد اطلاعاتي كه به روند تصميم‌گيري كمك كند؛ ب) ايجاد مدل‌هاي ذهني مبتني بر مفاهيم آينده گرا؛ و ج) تدوين چشم اندازهاي گروهي براي نيل به خرد جمعي. با كالبد شكافي اين اهداف اين اهداف مي‌توان دريافت آگاهي از فعاليت هاي آينده گراي پيشين عاملي مشترك در هر سه آنها بوده و بازيافت داده ها و اطلاعات علمي موجود در اين فعاليت ‌ها به عنوان امري ضروري پيش شرط دستيابي...

جهان آينده از روزمرگي رنج نخواهد برد
[2008-10-23]   [ سید علیرضا حجازی]
يكي از آسيب‌هاي صنعت و فناوري در جهان معاصر افزون بر ايجاد سهولت در كارها، مبدل ساختن فعاليت‌ها و امور انساني به عادت‌ها و شيوه‌هاي هميشگي است كه به نوبه‌ي خود موجب روزمرگي و خسته‌كننده شدن فعاليت‌هاي متعارف و حتا زنگي انسان‌ها شده است. دنياي معاصر به گونه‌اي شكل گرفته است كه براي انجام هر كاري خواسته يا ناخواسته و بي‌درنگ به سراغ ابزار انجام آن مي‌رويم و پيش از آن‌كه كمي با خود بيانديشيم "آيا

ما آينده را ديده‌ايم و شايد محكوم به فنا نباشيم
[2008-09-30]   [ سید علیرضا حجازی]
بشريت در آستانه‌ي آينده‌اي صلح‌آميز و نيك فرجام قرار داد و توانايي بي‌سابقه‌اي براي افزايش طول عمر و قدرت افراد عادي يافته است، اما احتمال دارد كه اين توانمندي‌ها را با نابرابري‌، خشونت و افول زيست محيطي از دست بدهد. دولت‌ها هنوز براي بهره‌برداري از اين فرصت‌ها و مهار بلايا مجهز نشده‌اند. گزارش بين‌المللي تازه‌اي كه در ماه جاري ميلادي منتشر خواهد شد و به تازگي روزنامه‌ي انگليسي اينديپندنت به آن دست يافته است، به اين موارد اشاره...

آناتومي ذهن آينده‌انديش
[2008-08-16]   [ سید علیرضا حجازی]
آینده انديشي در مقام یک فرایند ذهنی دارای آناتومی ویژه ای است که آگاهي از خاستگاه آن می تواند در پی بردن به ابعاد ناشناخته ی آینده اندیشی و پرورش ذهن های آینده گرا نقش شایان نوجهی داشته باشد. زیربنای آینده اندیشی نیز مانند هر فرایند ذهنی دیگری پدیدار شدن حالتی از ذهن است که آن را آگاهی می نامیم. بنابراین پیش از پرداختن به ذهن آینده انديش و تشریح آناتومی آن، شناخت آگاهی و ماهیت آن به عنوان یک وضعیت روانی امري ضروری است.

آینده ایده پردازی
[2008-08-11]   [ سید علیرضا حجازی]
آفرینش ایده های نو و طرح افکار نوین محصول کارکردهای شناختی و عصبی فردی است. میزان تکامل یافتگی نیمکره های مغز و سامانه عصبی در هر فرد عاملی تعیین کننده در سطح و میزان ادراک و شناخت محیط و پردازش ذهنی دریافت های حسی است. هر ایده یا اندیشه نوینی بر اثر پردازش ذهنی و یافتن ارتباط ها و تمایزهای موجود و بالقوه میان عناصر طبیعی حاصل می شود. فرآیند پردازش ذهنی متاثر از عوامل طبیعی سامانه عصبی و آموخته ها و مهارت های فردی است. بر این اساس در بحث پیرامون...

نگاهي به آينده‌پژوهي دانشگاهي
[2008-07-24]   [ سید علیرضا حجازی]
بازخواني پيشينه و تاريخچه‌ي آينده‌پژوهي در جهان معاصر ما را با اين واقعيت آشنا مي‌سازد كه خاستگاه اين دانش نوين كانون‌هاي تفكري بوده‌اند كه يا سرشتي دانشگاهي داشته‌اند و يا با مراكز علمي پر آوازه‌ي جهان در ارتباط بوده‌اند. از هنگامي كه آينده‌پژوهي به حوزه‌هاي گوناگون اقتصادي، صنعتي، سياسي و فناورانه راه يافت، داوري‌هاي عمومي از اين دانش نوپا، بر پايه‌ي اين باور شكل گرفت كه آينده‌پژوهي مي‌تواند كليدي براي دروازه‌هاي ناگشوده در...

گيل گمش: اسطوره اي كه الهام بخش آینده شد
[2008-07-01]   [ سید علیرضا حجازی]
پس گيل گمش با نگهبان دروازه آفتاب چنين گفت:«راه من از دردها مي گذرد. درد خوف انگيز غم، نصيب جان من است. آيا مي بايد تا به زنگ و مويه روزگار خويش به سر كنم؟ مرا جوازي بده تا به كوهستان درآيم. تا اوتنهپيشتيم را ديدار كنم و زندگي را از او بپرسم، چرا كه او آن را باز يافته... بگذار تا بگذرم، باشد كه من نيز زندگي را به دست آرم!»

رویداد بزرگ آینده
[2008-06-02]   [ سید علیرضا حجازی]
بخش قابل توجهی از آینده پژوهان جهان هرسال منتظر برگزاری یکی از مهمترین ماراتن های آینده پژوهی می شوند که دیدگاه ها و نگرش های نوینی را برای اندیشه ورزی آینده نگر و آینده پیما به ارمغان می آورد. کنفرانس سالانه "جامعه آینده جهان" یا همان World Future Society از پنجم تا هفتم مرداد ماه سال جاری در مرکز این جامعه علمی و آینده پژوهی برگزار می شود. حوزه هایی که در این کنفرانس آینده نگری و آُینده پژوهی به آنها پرداخته می شود شامل: تجارت و مشاغل، روش شناسی های مطرح...

آینده شگفت انگیز فناوری های ترکیبی
[2008-04-30]   [ سید علیرضا حجازی]
مجله تایم این هفته با درج مطلب علمی جالبی خوانندگان خود را شگفت زده کرد. داستان از این قرار است که یک گروه پژوهشی به سرپرستی دانشمندی به نام "آمیت لعل" در دارپا (آژانس پروژه های پژوهشی پیشرفته دفاعی ایالات متحده) سرگرم فعالیت بر روی گونه جدیدی از فناوری های ترکیبی هستند که بسیار شگفت انگیز به نظر می رسد. لعل و همکاران او ریزتراشه های بسیار کوچک مجهز به ردیاب های جی. پی. اس را درون بدن

ثبت هویت دیجیتال بر دیوارهای تمدن سایبر
[2008-04-23]   [ سید علیرضا حجازی]
مجموعه آثار الکترونیکی که در دوران معاصر توسط یک فرد در محیط سایبر تولید شده و انتشار می یابند، هویت دیجیتال او را در این محیط می سازند. فضای سایبر در آینده به مثابه یکی از تمدن های شکل گرفته بر روی زمین در نظر گرفته خواهد شد و آثار برجای مانده بر دیوارهای آن یادآور کوشش جمعی نسلی از بشر خواهد بود که با ابداعی به نام "رایانه" سرنوشت نسل های بعدی را رقم زدند.

انسان و مشکل ورود به آینده
[2008-04-14]   [ سید علیرضا حجازی]
در جستجوی آینده همواره عنصر زمان را با خود به دنبال می کشیم. آگاهی از آینده ناخواسته با عامل جبری زمان همراه است و درک آینده بدون در نظر گرفتن این عامل امکان پذیر نیست! پس چاره کار در چیست؟ آیا سرانجام راه حل ورود به آینده یا به بیان بهتر "زمان" ارایه خواهد شد یا همچنان باید این آرزوی به ظاهر دست نیافتنی را در فیلم های علمی – تخیلی به تماشا بنشینیم؟ درست در لحظه ای که آینده را

بهار و نوزایی فکری علاقمندان دانش و فناوری
[2008-04-08]   [ سید علیرضا حجازی]
بهار روح تازگی و زندگی را در آدمی می دمد. بهار پیام آور تولد و نوشدن و برخاستن از خواب زمستانی است. بهار بارانی که معمولاً لطف بیشتری نسبت به بهار آفتابی دارد، طبیعت را با قطرات باران می شوید و غبار خستگی بر جای مانده از زمستان را برطرف می سازد. بهار پیوسته الهام بخش اندیشمندان و خردمندان بوده،

سن فرنسیسکو: 100 سال آینده!
[2008-03-16]   [ ترجمه: سید علیرضا حجازی]
به نظر شما شهر سن فرنسیسکو واقع در ایالت کلیفرنیا 100 سال آینده چگونه خواهد بود؟ به تازگی شبکه تلویزیونی هیستوری مسابقه ای را میان مهندسان و طراحان شهری برگزار کرد تا آنها ایده های خود را در رابطه با شهرهای سال 2108 به نمایش در آورند و نشان دهند که آرمان شهرهای صد سال آینده چگونه خواهند بود.

سیسیفوس های دنیای مدرن
[2008-03-06]   [ سید علیرضا حجازی]
در ادبیات اساطیری یونان آمده است که سیسیفوس خدای یکی از شهرهای یونان باستان بود و بر اثر گناهی دیگر خدایان یونان را برآشفت. خدایان نیز او را به مجازاتی ابدی محکوم کردند. به موجب این مجازات سیسیفوس باید سنگی عظیم را روی قله کوهی بلند قرار می داد. سیسیفوس هر روز سنگ را تا نوک قله هل می داد، اما وقتی سنگ به قله می رسید از بالای کوه به سمت پایین باز می گشت و مجازات سیسیفوس دوباره تکرار می شد. مجازات ابدی برای سیسیفوس همچنان باقی ماند و سیسیفوس هر روز...

ایتوپیا: آرمان شهر الکترونیکی
[2008-02-23]   [ سید علیرضا حجازی]
آنچه كه امروزه با عنوان "شهر الكترونيكي" یا (E-city) از آن ياد مي شود به لحاظ برخورداري از ويژگي هاي ايده آل و منحصر به فرد، ممكن است در شرايط واقعي تا حدي آرماني به نظر برسد. از اين رو منطقی تر آن است كه در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات به جاي سخن گفتن از "شهر الكترونيكي"، به "آرمان شهر الكترونيكي" یا (E-topia) بيانديشيم و كوشش نماييم ويژگي هاي آرماني را به تدريج با تكامل بخشيدن به شهرهاي الكترونيكي كنوني، محقق سازيم.

معرفی کتاب: انسان خلاق
[2008-02-21]   [ ترجمه گزیده: سید علیرضا حجازی]
این کتاب به آینده مصرف کننده، کارمندان و شهروندان پرداخته است. کتاب انسان خلاق تحت سرپرستی کلاوس موگنسن تهیه شده است و چشم انداز جالبی از آینده را در اختیار خوانندگان خود قرار می دهد. کتاب دارای دو بخش اصلی با این عناوین اصلی و فرعی است:

آيا "آینده" می تواند "مطمئن" باشد؟!
[2008-02-13]   [ سید علیرضا حجازی]
تردید و فقدان اطمینان یکی از ويژگی های ذاتی آینده است. اگر قرار باشد آینده آن گونه که ما می خواهیم و می پنداریم از پیش مشخص و معین باشد، دیگر "آینده" نخواهد بود. در واقع همین تردید و عدم قطعیت است که سبب شگفتی و هیجان انگیز شدن آینده و امور مربوط به آن می شود. نمی توان "آینده اندیشی" را با "برنامه ریزی راهبردی" یکی دانست. شکی نیست که کوشش های آینده گرا بر اساس هنر شکل بخشیدن به آینده پایه ریزی شده اند، اما عدم قطعیت و نسبی بودن حالات گوناگون آینده است...

مجله آینده پژوهی فیوچریست آينده در يك نگاه
[2008-01-31]   [ ترجمه: سید علیرضا حجازی]
مجله آینده پژوهی فیوچریست در هر شماره خود بخشی را با عنوان Tomorrow In Brief در نظر می گیرد که به معرفی آخرین دستاوردهای دانش و فناوری برای جهان آینده اختصاص دارد. آنچه در پی می آید ترجمه این بخش در جدیدترین شماره نشریه (ژانویه و فوریه 2008) است

10 فناوري شگفت‏انگيز در آستانه‏ پيدايش
[2008-01-23]   [ سید علیرضا حجازی]
به دنياي شگفت‏انگيز فناوري‏هاي نوپديد خوش آمديد. همواره يادمان باشد كه فناوري‏هاي انقلابي و محصولات راهبردي در كرانه‏هاي كاري و ابداع‏هاي نوآورانه‏ي جالب آغاز مي‏شوند. بهترين سودمندي اين عرصه كمك به جوشش خلاقيت شما است، شايد در دنياي ما مرزبندي خاصي بين فناوري‏هاي نوین و در آستانه پیدایش نباشد. آيا براي فناوري‏ها مي‏توان كاربردهاي گسترده‏تر متصور شد؟ اين پرسش را به خلاقيت ذهن شما مي‏سپاريم.

10 پيش‏بيني مهم براي سال 2008 ميلادي و فراتر از آن
[2008-01-14]   [ سید علیرضا حجازی]
سردبيران مجله‏ي آينده‏پژوهی فيوچرست از سال 1985 تاكنون هر سال جالب توجه‏ترين ايده‏ها را كه در سال‏هاي آينده ممكن است مطرح شوند، شناسايي كرده و اين انديشه‏ها را در این نشريه‏ منتشر مي‏كنند. طي سال‏هاي اخير بخش چشم‏انداز اين مجله در بردارنده‏ي ايده‏هايي نظير اينترنت، واقعيت مجازي و پايان جنگ سرد بوده است كه در نگاه نخست به احتمال فراوان باورنكردني بوده‏اند، اما سرانجام به واقعيت پيوسته‏اند. در شماره‏ي جديد اين مجله 10 پيش‏بيني براي...

هشت سوخت اصلی جهان آينده
[2007-12-24]   [ سید علیرضا حجازی]
انرژي تجديد شونده هنوز تنها بخش كوچكي از تمامي انرژي‏هايي است كه ما از آن استفاده مي‏كنيم. در حالي كه اين روند به شكل فزاينده‏اي در حال تقويت است، اگر قرار باشد به كاهش وابستگي خود به نفت اميدوار باشيم، بايد در پي منابع جايگزين انرژي باشيم. افزون بر اين، بايد بدانيم دي‏اكسيد كربني كه بر اثر سوزندان نفت و سوخت‏هاي نفتي توليد مي‏كنيم در اتمسفر باقي مي‏ماند. خوشبختانه انديشمندان در آزمايشگاه‏هاي سراسر جهان روش‏هاي موثري را براي توليد انرژي...

آینده آموزش عالی
[2007-12-20]   [ سید علیرضا حجازی]
اين احتمال وجود دارد که در آینده به جای آموزش "عالی" با آموزش "نه چندان عالی" روبه رو شويم! منظور از آموزش نه چندان عالی، همان آموزش "غیر رسمی" است. به بیانی دیگر آموزش های دانشگاهی در جهان امروز در جهت و مسیری حرکت می کنند که خواسته یا ناخواسته به گسترش آموزش های غیر رسمی کمک می کنند، آن هم با سهولت و سرعتی به مراتب بیشتر از آنچه که آموزش های رسمی و سنتی برای رسیدن به جایگاه کنونی خود طی کرده اند. دانشگاه های پيشرو این واقعیت را درک کرده اند و با برچیدن...

ویژگی های هفتگانه پیشگامان آینده
[2007-12-11]   [ سید علیرضا حجازی]
وقتی با افکار و ایده هایی رو به رو می شویم که مربوط به زمانهای گذشته هستند اما همچنان در جهان امروز جذابیت و کارایی دارند، این پرسش در ذهن ما شکل می گیرد که راز این ماندگاری در چیست؟ آیا صاحبان این افکار و ایده ها افرادی بوده اند که جلوتر از زمان خود زندگی می کرده اند؟! و آیا واقعاً می توانیم جلوتر از زمانی که در آن به سر می بریم، باشیم و در آن زندگی کنیم؟! چه ویژگی هایی در یک آینده پژوه واقعی وجود دارد که گمانه زنی های او را به آینده های اجتناب ناپذیر...

آناتومي ذهن آینده انديش
[2007-10-09]   [ سید علیرضا حجازی]
آینده انديشي در مقام یک فرایند ذهنی دارای آناتومی ویژه ای است که آگاهي از خاستگاه آن می تواند در پی بردن به ابعاد ناشناخته ی آینده اندیشی و پرورش ذهن های آینده گرا نقش شایان نوجهی داشته باشد. زیربنای آینده اندیشی نیز مانند هر فرایند ذهنی دیگری پدیدار شدن حالتی از ذهن است که آن را آگاهی می نامیم. بنابراین پیش از پرداختن به ذهن آینده انديش و تشریح آناتومی آن، شناخت آگاهی و ماهیت آن به عنوان یک وضعیت روانی امري ضروری است. تاکنون تعاریف گوناگونی...

رادارهاي آينده ياب
[2007-07-11]   [ سید علیرضا حجازی]
پايش در آينده و ديدباني آن يكي از نخستين ماموريت‎هاي آينده‎پژوهان و آينده‎انديشان است. اهميت اين امر به حدي است كه بر پا ساختن رصدخانه‎هاي دانش و فناوري با هدف رهگيري آن‎چه كه در اين دو حوزه در پيش است و نيز به منظور جلوگيري از شگفت‎زدگي فناورانه، در اولويت‎هاي تحقيقاتي بسياري از كشورهاي توسعه يافته قرار گرفته است. بديهي است رصدخانه‎هاي دانش و فناوري برخلاف رصدخانه‎هاي متعارف ابزارهايي نظير تلسكوپ يا راديوتلسكوپ ندارند، بلكه از

استخوان‏هاي دست و تبادل داده‏ها به هنگام دست دادن
[2007-07-04]   [ سید علیرضا حجازی]
ستون فقرات شما متصل به استخوان شانه يا كتف شما است. استخوان كتف شما متصل به استخوان گردن بوده و استخوان گردن نيز هنگام گفتگو با تلفن همراه به گوشي تلفن متصل مي‏شود. دو پژوهشگر به نام‏هاي لين جونگ و مايكل لايبشر در دانشگاه رايس واقع در شهر هيوستون، ايالت تگزاس به بررسي اين روابط پرداخته‏اند. آن‏ها مي‏خواهند از اسكلت بدن انسان براي انتقال فرامين به گونه‏اي معتبر و ايمن استفاده كنند و از اين فناوري در تجهيزات كمكي قابل نصب بر روي لباس يا كاشت...

آينده‎پذيري: چالش اساسي آينده‎پژوهي در جهان در حال توسعه
[2007-07-01]   [ سید علیرضا حجازی]
مي‎گويند هنگامي كه لئوناردو داوينچي، هنرمند و مخترع مشهور ايتاليايي ايده‎ي كالبدشكافي اجساد مردگان را با دوستانش كه حتا تعدادي از آنها شاگردان خودش بودند، مطرح ساخت؛ همگي گريختند و او با ايده‎ي كالبدشكافي بدن انسان تنها ماند سال‎ها طول كشيد تا دانش پزشكي سر انجام به ارزش ايده‎ي داوينچي پي برد، اما همواره اين پرسش مطرح بوده است كه چرا اين ايده در زمان خود درك نشد و از آن قدرداني نگرديد؟ آيا داوينچي جلوتر از زمان خودش حركت مي‎كرد يا آن‎...

آينده‎انديشي: توصيه‎اي دوستانه يا ضرورتي انكار ناپذير؟
[2007-07-01]   [ سید علیرضا حجازی]
آينده پژوهان جمله‎اي آشنا براي همگان دارند با اين عبارت: ”به آينده خوش آمديد!“. اگر چه اين جمله در نگاه نخست ممكن است تا حدودي مضحك به نظر برسد، اما اين كه بتوان وارد ”آينده“ شد يا اين كه خود را در ميان آن يافت، موضوع در خور توجهي است. مهم اين است كه در جهان فيزيكي منظور از خوش آمد گويي به آينده، خير مقدم گفتن به ”فردا“ است. اگر قدري واقع بينانه به اين موضوع نگاه كنيم، در مي‎يابيم كه اين فردا است كه به سوي ما مي‎شتابد و در حقيقت اين آينده است...

دانشمندان در يك قدمي فناوري نامريي‏سازي
[2007-05-30]   [ سید علیرضا حجازی]
مهندسان علاقمند به فناوري نامريي‏سازي در دانشگاه پردو يك وسيله‏ي نامريي سازي ساخته‏اند كه كاركرد آن موفقيت‏آميز بوده است. اگر چه اين وسيله هنوز مراحل مفهومي خود را مي‏گذراند، اما طرح اصلي آن مبتني بر يك قيف است كه به شكلي خاص طراحي شده به همراه خود سوزن‏هاي فلزي دارد كه از داخل آن بيرون زده‏اند. اين سوزن‏ها قابليت‏هاي انكساري نور در داخل قيف را به گونه‏اي تغيير مي‏دهند كه نور در آن خم مي‏شود و هر شي داخل قيف نامريي به نظر برسد.

مردان آينده به چه مي انديشند؟
[2007-05-30]   [ سید علیرضا حجازی]
آينده انديشي به عنوان يكي از ضروريات انكار ناپذير جهان معاصر، به عاملي تعيين كننده در سرنوشت فردي و اجتماعي انسان‎ها تبديل شده است. بهره‎گيري از هنر يا دانش آينده ديگر نه به عنوان يك پيشنهاد، بلكه به عنوان يك راه حل آزموده شده توانسته است به جايگاه در خور توجهي در ميان بسياري از جوامع پيشرفته و توسعه يافته دست يابد.

ما سناريوها را مي‌سازيم، سناريوها ما را باز مي‌سازند
[2007-05-28]   [ سید علیرضا حجازی]
آينده ‌آفريني به روش‌ها و شيوه‌هاي گوناگوني امكان‌پذير است. يكي از اين شيوه‌ها سناريونويسي است. سناريونويسي فرايندي نظام يافته است كه به اكتشاف و تحليل عدم اطمينان و قطعيت موجود در نگريستن به آينده‌ي بلند مدت مي‌پردازد. اين فرايند شامل مجموعه‌اي از توصيف‌هاي جايگزين از آينده است كه بنابر دلايل مختلف و عوامل گوناگون با يكديگر تفاوت‌هاي اساسي دارند. هدف از سناريونويسي

مديريت آينده نگر در ICT
[2007-05-15]   [ سید علیرضا حجازی]
دستاوردهاي بشر در عرصه فناوري اطلاعات و ارتبــــاطات به شناخت بيشتر بشر از ارگانيسم هاي سازماني، چگونگي فعاليت هاي فردي و سازماني، بهبود و كنترل اين فعاليت ها، توليد محصولات سخت افزاري و نرم افزاري، قطعات و سيستم هاي ارزانتر، هوشمندتر، چندمنظوره، سازگار با محيط زيست، و همچنين تغيير شيوه هاي توليد شده است. رهاورد بشر در دهه هاي اخير به ويژه شبكه جهاني اينترنت باعث گرديده شيب منحني رشد علم و فناوري در سالهاي اخير به شدت زياد و به صورت يك منحني...