پژوهش‌هاي آنلاين

اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:

Facebook

Twitter

Google

Yahoo

Delicious

بالاترین

دنباله

[2008-12-03]   [ سید علیرضا حجازی]

اين روزها رقابت‌هاي چشمگيري ميان ارايه‌دهندگان خدمات آنلاين در حوزه‌هاي پژوهشي در گرفته و هر يك تلاش مي‌كنند با افزايش كميت و كيفيت خدمات خود توجه گروه بيشتري از پژوهشگران را جلب نموده و آنان را به جمع مشتركان كنوني خود بيافزايند. صرف نظر از پيامدهاي تجاري و دانشگاهي چنين رقابت‌هايي شايد تداوم اين روند زمينه ساز عرصه‌ي نويني براي پديداري شكل جديدي از پژوهش باشد، پژوهشي كه مي‌توان از آن با عنوان "پژوهش برخط" يا همان "پژوهش آنلاين" ياد نمود.

شيوه‌هاي نوين ارجاع دهي يا مرجع نويسي براي مقالات پژوهشي با استفاده از سامانه‌هاي آنلاين و هوشمند، آگاهي لحظه به لحظه از تعداد ارجاعات صورت گرفته به مقالات كليدي و هسته، آگاهي از آخرين فهرست مطالب مندرج در شماره‌هاي آينده نشريات علمي كه هنوز منتشر نشده‌اند و مراحل چاپ را مي‌گذرانند، اطلاع‌رساني در خصوص حوزه‌هاي جديد پژوهشي و ميان رشته‌اي و ده‌ها مورد ديگر همگي تنها آغازي بر راهي هستند كه امروزه فراروي پژوهشگران گشوده شده است و راه‌هاي سنتي گذشته را براي آنها هموارتر ساخته است.

سرعت توليد دانش و ارايه آن به كانون‌هاي دانش و پژوهش به تدريج شكل سنتي آن را پشت سر مي‌گذارد و شرايط جديدي را شكل مي‌دهد كه از لحظه پژوهش تا دستيابي به نتايج و انتشار آن فاصله زماني روز به روز كمتر مي‌شود. شايد در مواردي اين تعجيل و شتابزدگي زياد مطلوب نباشد، اما در حوزه‌هايي از دانش مانند پزشكي كه آگاهي دانش نوين و لحظه‌اي بسيار ارزشمند است و ارتباط مستقيم با مرگ و زندگي و سلامتي انسان‌ها دارد، بسيار مطلوب بوده و حايز اهميت خواهد بود.

مي‌توان چنين پنداشت و تصور نمود كه در آينده‌اي نه چندان دور پژوهش‌هاي امروزي به پژوهش‌هاي آنلاين مبدل خواهند شد و پژوهشگران لحظه به لحظه از آخرين دستاوردهاي علمي همكاران خود مطلع خواهند شد. ديگر كسب براي به بار نشستن يك پروژه تحقيقاتي ماه‌ها و سال‌ها به انتظار نخواهد نشست و پژوهشگران نيز براي درج يافته‌هاي خود در ژورنال‌هاي علمي در ليست انتظار اين گونه نشريات قرار نخواهند گرفت.

توسعه سامانه‌هايي مانند شبكه‌هاي عصبي مصنوعي كنترل علمي محصوات پژوهشي را بر عهده خواهند گرفت و جانشينان مطمئني براي نسخه خوان‌هاي امروزي خواهند بود. حتا ممكن است ويرايش اين آثار توسط سامانه‌هاي ياد شده صورت گيرد و از اين نظر خواسته خوانندگان باريك بين و سختگير نيز تامين شود. آگاهي عموم پژوهشگران در هر حوزه از "پژوهشهاي همگرا" آن هم بنا بر آخرين اخبار و اطلاعات دريافتي ميسر خواهد شد و ديگر براي دريافت اطلاعات مورد نظر خود منتظر تنظيم خبرنامه‌هاي الكترونيكي نخواهند شد.

هم اينك نمونه‌هاي اوليه‌اي از اين روند در قالب برخي خدمات آنلاين پژوهشي مشاهده مي شود و انتظار مي‌رود در آينده با تكامل اين خدمات شاهد شكل نويني از پژوهش يا همان "پژوهش آنلاين" باشيم. در اين مجال به برخي از اين خدمات و نمادهاي امروزي آنها اشاره مي‌شود.

تكنولوژيSFX چيست؟
بسياري از ما رابطه‌اي توام با علاقه و تنفر به منابع اطلاعاتي پيوسته(online) داريم. از يك طرف اين منابع طيف وسيعي از انواع تحقيقات نظير مقالات نشريات، كنفرانس‌ها، پايان‌نامه‌ها، گزارشات و ... را در برمي‌گيرند و اين گستردگي منابع به ما در جمع‌آوري پيشينه‌هاي تحقيق كمك شاياني مي‌كند. از طرف ديگر بسياري از اين بانك‌هاي اطلاعاتي به صورت چكيده هستند و ارتباط كمي بين اطلاعات موجود در آنها، بانك‌هاي اطلاعاتي ديگر و منابع رايگان موجود در اينترنت ( مانند صفحات خانگي محققين) وجود دارد. به عبارت ديگر يك كتابخانه بايد تعداد زيادي از بانك‌هاي اطلاعاتي را مشترك باشد تا بتواند نيازهاي اطلاعاتي كاربران خود را برآورده مي‌كند.



تكنولوژي SFX كه توسط محققين دانشگاه گنت پايه‌گذاري شده است و نام آن از اصطلاح جلوه‌هاي ويژه (Special Effects) اقتباس شده، توانسته است اين ايراد وارد شده به بانك‌هاي اطلاعاتي را مرتفع نمايد. كليد اصلي حل اين مشكل قابليت ايجاد لينك بين منابع اطلاعاتي توسط SFX است. به عبارت ديگر SFX اين امكان را فراهم مي‌كند كه ارتباط بين سرورهاي حاوي اطلاعات كه در سراسر جهان پراكنده‌اند، برقرار شده و محقق با جستجو در يك بانك اطلاعاتي مي‌تواند به بسياري منابع اطلاعاتي ديگر دسترسي داشته باشد.



قدرت بالقوه و در عين حال ساده SFX اين است كه به كتابدار امكان در اختيار گذاشتن منابع موجود در كتابخانه خود را به ديگر محققين مي‌دهد. مثلاً كاربر مي‌تواند پس از يافتن يك مقاله در بانك اطلاعاتي كتابخانه با كليك كردن دكمه SFX ، به اصل مقاله در مجموعه نشريات الكترونيك كتابخانه، بخش تأمين مدرك كتابخانه براي تهيه كپي مقاله و دريافت اصل مقاله از اين بخش، بانك‌هاي اطلاعاتي ديگر، موجودي چاپي نشريات و كتب كتابخانه و بالاخره به منابع اطلاعاتي رايگان موجود در شبكه اينترنت، دسترسي پيدا كند.



براي استفاده از SFX، ابتدا بايد بانك اطلاعاتي كتابخانه، با اين تكنولوژي سازگار باشد. خوشبختانه با توجه به فراگير شدن SFX اغلب توليدكنندگان، بانك‌هاي اطلاعاتي خود را با آن سازگار كرده‌اند. مرحله بعدي نصب نرم‌افزار SFX و از همه مهمتر تصميم‌گيري در مورد اطلاعاتي است كه بايد از طريق SFX به كاربر بانك اطلاعاتي ارائه شود.

براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد تكنولوژي SFX به آدرس : http://www.exlibrisgroup.com/sfx.htm مراجعه نماييد.



ضمناً بروشور تكنولوژي SFX را مي توانيد با كليك بر روي اين نشاني دريافت نماييد:

http://www.exlibrisgroup.com/resources/sfx/sfx14306.PDF



نرم افزار EndNote

هر روز بر نياز به كسب آگاهي نسبي از چگونگي بازيابي اطلاعات مورد نظر پژوهشگران از منابع الكترونيكي موجود و ذخيره اين اطلاعات افزوده مي گردد چرا كه با افزايش سريع منابع و اطلاعات در اينترنت و سهولت دسترسي به اين اطلاعات نياز به ايجاد بانك هاي اطلاعاتي با قابليت جستجوي آسان در آنها افزايش مي يابد. با استفاده از قابليت‌هاي نرم افزار End Note امكان صرفه جويي در وقت محقق، ذخيره حجم قابل توجهي از اطلاعات در بانك تخصصي و در نهايت مديريت اين اطلاعات به راحتي امكان پذير است.

در حال حاضر مي توان بسياري از مطالب تمام متن كتاب يا مقالات مجلات را به صورت رايگان با صرف هزينه اندك از اينترنت ذخيره نمائيم، اما مديريت اين منابع نياز به استفاده از روشهاي جديد ذخيره و بازيابي اطلاعات دارد .

امروزه محققين مي خواهند بدانند كه :



- چگونه منابع الكترونيكي مناسب را بيابند؟

- چگونه در اين منابع جستجو كنند؟

- چگونه بانك اطلاعاتي خصوصي با قابليت جستجوي آسان ايجاد كنند؟

- چگونه از اطلاعات گرفته شده از پايگاههاي اطلاعاتي ، بصورت الكترونيكي فهرست منابع تهيه نمائيد؟

- و چگونه با صرف زمان كم و دقت كافي مي توانند اقدام به تهيه فهرست منابع يا مراجع نمايند؟



پاسخ اين سوالات و روشهاي كاربردي آن در استفاده از نرم افزارهايي چون Manage reference ,Endnote, Procite نهفته است. با كمك اين نرم افزارها مي توان به مديريت جستجو و نگهداري نسخ كامل و خلاصه منابع علمي مانند كتاب و مقالات، و يا همان فيش برداريهاي الكترونيكي پرداخت. استفاده از فن آوري هاي مذكور محققين را متوجه اين نكته مي سازد كه چگونه كارهايي كه در گذشته نياز به صرف ساعت ها وقت داشته است، اكنون با استفاده از اين نرم افزارها در ظرف كمترين زمان ممكن انجام پذير مي باشد.



شركت Thomson يكي از بهترين و جامع ترين نرم افزارهاي مديريت اطلاعات و استنادها در روند پژوهش است كه نرم افزار Endnote را جهت سهولت كار پژوهشگران به كاربران خود عرضه كرده است. با توجه به اينكه امروزه مديريت اطلاعات علمي در حوزه هاي مختلف به يك دغدغه تبديل شده است، EndNote براي كمك به پژوهشگران و نويسندگان مقالات علمي كمك بسيار موثر و چشمگيري به پژوهشگران و نويسندگان مقالات علمي در زمينه مديريت مستندات، نوشتن مقاله هاي علمي، نشر مقاله بر اساس استاندارهاي مختلف ناشران بين المللي، ارايه مي‌نمايد. در پورتال Web Of Knowledge نسخه تحت وب اين نرم افزار Endnote Web با عنوان در دسترس كاربران اين پورتال از جمله استادان، پژوهشگران و دانشجويان قراردارد. براي بهره‌برداري از اين نرم افزار آنلاين مي‌توانيد به اين نشاني اينترنتي مراجعه كنيد: www.myendnoteweb.com



پايگاه SCOPUS

اين پايگاه اطلاعاتي متشكل از 400 ناشر الكترونيكي مي باشد كه 15000 نشريه را تحت پوشش خود قرار داده است. پايگاه ياد شده به عنوان يك موتور جستجو دسترسي كاربران را به 28 ميليون عنوان چكيده مقالات از سال 1960 به بعد را فراهم مي كند. چنانچه اشتراك مقاله مورد نظر تهيه شده باشد، امكان دسترسي به متن كامل مقاله نيز وجود دارد. از ديگر قابليت هاي اين پايگاه اين است كه ارجاعات موجود در انتهاي هر مقاله را با تعداد ارجاعاتي كه تاكنون در مفالات نگارش يافته نسبت به آن صورت گرفته است، مشخص مي سازد. براي استفاده از امكانات اين پايگاه به اين نشاني اينترنتي مراجعه نماييد: http://www.scopus.com



پورتال مديريت منابع و مآخذ

اين پورتال اطلاعاتي را پيرامون مديريت منابع و مآخذ در خود دارد. مشكل ساماندهي منابع يكي از نيازهاي اساسي محققان در نگارش مقالات علمي است. با مطالعه مقالات موجود در اين پورتال مي توانيد با فنون و روش هاي كارآمد، شيوه هاي آسان ساماندهي منابع و مآخذ را در مقالاتي كه قصد نگارش آنها را داريد؛ بياموزيد. براي استفاده از امكانات اين پورتال روي پيوند زير كليك نماييد: http://www.refdataportal.com



انتشارات Wiley و ارايه رايگان دستاوردهاي پژوهشي

انتشارات بين المللي وايلي (Wiley) اقدام به انتشار رايگان بخشي از شماره هاي پيشين نشريات علمي خود بر روي اينترنت كرده است. اين نشريات كه در 15 رشته علمي طبقه بندي شده اند، دربردارنده حجم قابل توجهي از شماره هاي پيشين مي باشند. براي مشاهده فهرست اصلي اين سري از نشريات و ورود به فهرست هاي فرعي آن ها كافي است بر روي پيوند زير كليك نماييد و به صفحه OnlineBooks اين ناشر متصل شويد.



با ورود به فهرست هاي فرعي و انتخاب نشريه مورد نظر خود، مي توانيد شماره هاي پيشين آن را با فرمت PDF دانلود كنيد.

فهرست نشريات علمي Wiley InterScience در اين نشاني اينترنتي قرار دارد:

http://www3.interscience.wiley.com/aboutus/olb_series.html

نسخه‌ی چاپی ارسال اين مطلب به دوستان

---

---