انقلاب صنعتی چهارم و تحولات کار در آینده

اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:

Twitter

Google

Yahoo

Delicious

بالاترین

دنباله

[2021-02-21]   [ علی حسینی]

با وقوع انقلاب صنعتی چهارم1، مرزهای جدیدی پیرامون دنیای کسب‌وکار در حال شکل‌گیری است. این تغییر و تحول برای میلیون‌ها شاغل و کارفرما در سراسر جهان محسوس و قابل‌مشاهده است. دنیای آینده کسب‌وکار، فرصت‌های زیادی را در خود نهفته دارد که اگر به‌درستی از آن‌ها استفاده شود، رفاه اقتصادی، پیشرفت اجتماعی و شکوفایی فردی را به دنبال خواهد داشت. اما دستیابی به این فرصت‌ها نیازمند تغییراتی اساسی در عرصه‌های گوناگون است. طی این فرآیند، نظام آموزشی و مهارت‌آموزی نیروی کار، سیاست‌های بازار کار، رویکردهای تجاری جهت توسعه مهارت‌ها و مدیریت استخدام و قراردادهای اجتماعی موجود باید متحول شود. این مهم مستلزم نقش‌آفرینی همه کسانی است که در عرصه‌های مختلف صنعت و کسب‌وکار مشارکت دارند و در آن ذی‌نفع هستند. برای بهبود خروجی کار و بهره‌مندی همه مردم از آینده‌ای خوب، دولت‌ها، کسب‌وکارها و کارمندان وظایفی بر عهده دارند. لازمه کار دولت‌ها و کسب‌وکارها، مدیریتی متهورانه و روحیه‌ای کارآفرین و مخاطره‌پذیر است. در عین‌ حال، کارمندان بخش‌های گوناگون پیوسته باید مهارت‌های جدیدی بیاموزند و در این راه، چابک‌ذهن باشند. بر همین اساس، مجمع جهانی اقتصاد2 در سال 2018 ویرایش جدیدی از گزارش پیشین خود با موضوع آینده مشاغل منتشر کرد که در این مجال، گزیده‌ای از آن فراروی‌تان قرار می‌گیرد. پیش‌نیاز مطالعه این گزارش مروری کوتاه بر انقلاب صنعتی چهارم بود که آن نیز در ابتدای مطلب ارائه‌شده است. مروری کوتاه بر انقلاب صنعتی چهارم ما هم‌اکنون در آغاز دوران انقلاب صنعتی چهارم به سر می‌بریم؛ دورانی که همچنان رو به پیشرفت است و فناوری‌ها و گرایش‌های تحول‌آفرینی مانند اینترنت اشیا، روباتیک، نانو فناوری، چاپ سه‌بعدی، زیست‌فناوری، واقعیت مجازی، هوش مصنوعی و … نحوه زندگی و کار مردم را تغییر می‌دهند. این دگرگونی در کنار پیامدهای مثبت بزرگ خود، چالش‌های بزرگی به همراه دارد که از تغییر الگوهای مصرف، تولید و استخدام نشات می‌گیرد. هم‌زمان با این انقلاب فناورانه، مجموعه‌ای از محرک‌های اجتماعی‌‌‌‌ ـ ‌اقتصادی، سیاست جغرافیایی (ژئوپلیتیک) و جمعیت‌شناسی تعاملاتی چندگانه صورت می‌دهند و هر یک دیگری را تشدید می‌کنند. گفتنی است نخستین انقلاب صنعتی در سده‌های 18 و 19 میلادی رخ داد که طی آن، اختراع موتور بخار و دیگر پیشرفت‌های فناورانه سبب شد تا جوامعی که اغلب زراعت‌پیشه بودند، به جوامع بزرگ‌تر صنعتی تبدیل شوند. سپس کشف نیروی برق دومین انقلاب صنعتی را رقم زد که به گسترش صنعت، تولید انبوه و پیشرفت‌ فناوری منجر شد. انقلاب صنعتی سوم که گاهی انقلاب دیجیتال خوانده می‌شود، از اواسط قرن 20 با پیدایش کامپیوترها و فناوری اطلاعات آغاز شد. با این‌که انقلاب صنعتی چهارم از دل انقلاب سوم سر برآورد و رشد کرد اما گسترش سرسام‌آور و تحول‌آفرینی فناوری‌های دخیل در آن سبب شد تا آن را عصر جدیدی قلمداد کنند، نه ادامه‌ای بر انقلاب سوم. پروفسور کلاوس شواب، موسس و رئیس اجرایی مجمع جهانی اقتصاد و نویسنده کتاب «انقلاب صنعتی چهارم»، سرعت پیشرفت‌، گستردگی آن و تاثیر شگرف سامانه‌های نوین را وجه تمایز این دوره جدید برشمرده است. صنایع خود را با انقلاب صنعتی چهارم سازگار می‌کنند و بیشتر مشاغل تحت تاثیر این پدیده دگرگون می‌شوند. در نتیجه این تحولات، برخی مشاغل رشد سریعی را تجربه خواهند کرد و برخی دیگر با خطر تعدیل نیرو مواجه خواهند شد. ضمن این‌که مشاغل کنونی به مهارت‌های جدیدی نیاز خواهند یافت. بحث در این خصوص به دوقطبی شدیدی منجر می‌شود که در آن، یک‌قطب فقط بر فرصت‌های شغلی جدید تاکید دارد و دیگری از حذف بسیاری از مشاغل فعلی سخن می‌گوید. اما واقعیت تا حد زیادی به صنعت، منطقه و شغلی که درباره آن حرف می‌زنیم، بستگی دارد و البته توانایی همه طرف‌های ذی‌نفع اعم از شاغلان، کارآفرینان، کارفرماها و مسئولان در مدیریت این تغییرها بسیار تعیین‌کننده است. نگاهی به گزارش مجمع جهانی اقتصاد: آینده مشاغل، ویرایش 2018 اهمیت پدیده انقلاب صنعتی چهارم و پیامدهای ناشی از آن سبب شد تا مجمع جهانی اقتصاد در ژانویه 2016 گزارشی با عنوان «آینده مشاغل: استخدام، مهارت‌ها و راهبرد نیروی کار برای چهارمین انقلاب صنعتی»3 منتشر کند که حاصل پژوهش گسترده و نظرسنجی از شرکت‌های متعدد در نقاط مختلف جهان بود. مجمع جهانی اقتصاد در سال 2018 ویرایش جدیدی از آن را با عنوان «گزارش آینده مشاغل، 2018»4 منتشر کرد تا چشم‌انداز مشاغل و بازار کار را طی پنج سال منتهی به 2022 ترسیم کند. مجمع برای تهیه این گزارش از دانش جمعی کسانی بهره گرفت که با نیروی کار ارتباط نزدیکی دارند، یعنی مدیران ارشد منابع انسانی و شرکت‌های بزرگ دنیا. این افراد می‌توانستند منعکس‌کننده وضعیت جاری استخدام‌ها، مهارت‌ها و گرایش‌های سرمایه‌گذاری انسانی در صنایع و نواحی جغرافیایی مختلف باشند. تاریخ اقتصاد نشان می‌دهد هر گاه فناوری مشاغل را ارتقا داده، وظایف کاری و فرصت‌های معیشتی کاملا جدیدی فراروی‌ نیروی کار گذاشته شده است (برای مثال، به مشاغل جدیدی مانند توسعه اپلیکیشن، هدایت پهپاد و نظارت از دور بر سلامتی بیماران فکر کنید). نکته قابل‌توجه این‌که موج پیشرفت فناوری در انقلاب صنعتی چهارم سبب شده تا تعداد افراد لازم برای انجام برخی کارها کاهش یابد. البته بررسی‌ها نشان می‌دهد، رشد تقاضا برای نقش‌های جدید، کاهش تقاضا برای برخی مشاغل دیگر را جبران خواهد کرد. اما همین جابه‌جایی گسترده نقش‌ها، میلیون‌ها نیروی کار را در نقاط مختلف دنیا با تحولات دشواری مواجه می‌کند و کسب‌وکارهای سراسر جهان را وامی‌دارد تا جهت مهارت‌آموزی سریع به کارمندان خود و پرورش افراد مستعد ماهر، فعالانه سرمایه‌گذاری کنند. برای جلوگیری از سناریوی نامطلوب باخت‌‌‌ ـ‌باخت (تغییر فناوری‌ در کنار کمبود‌ افراد مستعد، استخدام انبوه و رشد نابرابری)، کسب‌وکارها باید با آموختن مهارت‌های جدید به کارمندان و ارتقای مهارت‌های فعلی‌شان از آن‌ها پشتیبانی کنند. طی این فرآیند، افراد برای افزایش یا ارتقای مستمر مهارت‌های خود پیشاپیش اقدام می‌کنند و دولت‌ها به‌سرعت و خلاقانه، محیط مساعدی فراهم می‌آورند تا این تلاش‌ها به بار بنشیند. بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از کارفرمایان، برنامه‌های خود را در جهت باز تعلیم‌ و مهارت‌افزایی‌ افراد را به مجموعه کوچک کارمندان ماهر و ارزشمندشان محدود کرده‌اند. اما کسب‌وکارها اگر می‌خواهند طی انقلاب صنعتی چهارم برای نیروی کار خود، راهبرد موثری تنظیم کنند باید سرمایه‌گذاری انسانی را نه جزو دیون خود که جزو دارایی‌های‌شان به‌شمار آورند. اهمیت این موضوع از آن جهت است که بین فناوری‌های جدید و ارتقای مهارت‌ها چرخه‌ای مطلوب5 وجود دارد. سازگاری با فناوری‌های نوین به رشد کسب‌وکارها، ایجاد مشاغل جدید و ارتقای مشاغل موجود منجر می‌شود و این در صورتی عملی می‌شود که شاغلان بخش‌های مختلف برای افزایش و ارتقای مهارت‌های خود انگیزه و سرعت کافی داشته باشند تا بتوانند از پس شغل‌های آینده برآیند. اگر شکاف موجود بین نیازها و مهارت‌ها (چه بین کارمندان و چه رهبران ارشد سازمان) پر نشود، سازگاری با فناوری‌های نوین و درنتیجه رشد کسب‌وکار با مشکل مواجه می‌شود. یافته‌های کلیدی هم‌زمان که پیشرفت‌ فناوری مرز بین وظایف کاری انسان‌‌ها، ماشین‌ها و الگوریتم‌ها را به‌سرعت جابه‌جا می‌کند، بازار جهانی کار نیز دگرگونی‌های عمده‌ای را پشت سر می‌گذارد. این دگرگونی‌ها اگر خردمندانه مدیریت شوند آغازگر عصر جدیدی می‌شوند که در آن همه می‌توانند از کار خوب، شغل خوب و بهبود کیفیت زندگی بهره ببرند. در مقابل، مدیریت نادرست به گسترش شکاف مهارتی، افزایش نابرابری و تضاد طبقاتی بیشتر منجر می‌شود. انقلاب صنعتی چهارم شرکت‌ها را بر آن داشته تا با مهار فناوری‌های جدید و پیشرفته، بازده تولید و مصرف را ارتقا دهند، به بازارهای جدیدی قدم بگذارند و بر سر ارائه محصولات نو به مصرف‌کنندگانی که بخش فزاینده‌ای از آنان را نسل دیجیتال تشکیل می‌دهد، با هم رقابت کنند. جهت نیل به این هدف، صاحبان کسب‌وکار در همه صنایع و مناطق جهان باید برای نیروی کار، راهبرد جامعی تنظیم کنند تا بر چالش‌های عصر جدید تغییر و خلاقیت شتابنده، فائق آیند. یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد با شتاب گرفتن تحولات نیروی کار، پنجره فرصت‌ها برای مدیریت فعال این تغییر به‌سرعت در حال بسته شدن است و کسب‌وکارها، دولت‌ها و کارمندان باید برای بازار نیروی کار، کنشگرانه عمل کرده و چشم‌انداز جدیدی طراحی و پیاده‌سازی‌ کنند. یافته‌های کلیدی گزارش مجمع جهانی اقتصاد درخصوص آینده مشاغل (نسخه 2018): • محرک‌های تغییر: چهار پیشرفت خاص در حوزه فناوری طی سال‌های 2018 تا 2022 بر رشد کسب‌وکار تاثیر مثبتی خواهند داشت که عبارتند از: اینترنت پرسرعت در همه‌جا، هوش مصنوعی، تحلیل‌ کلان‌‌داده و فناوری ابر. در همین حال، برخی گرایش‌های اجتماعی‌ ـ اقتصادی نیز هم‌راستا با گسترش فناوری‌های نو، فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد خواهند کرد، از جمله مسیرهای رشد اقتصاد ملی، گسترش آموزش و طبقات متوسط، به‌ویژه در اقتصادهای در حال توسعه و حرکت به سمت اقتصاد جهانی سبزتر از طریق پیشرفت‌هایی که در فناوری‌های جدید حوزه انرژی صورت می‌پذیرد. • سازگاری سریع با فناوری: احتمالا تا سال 2022، 85 درصد شرکت‌ها استفاده از تحلیل کلان‌داده‌های‌ کاربر و موجودیت‌‌ها را گسترش دهند. همچنین بسیاری از شرکت‌ها تمایل دارند که بهره‌گیری از فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیا و بازارهای متاثر از وب و اپلیکیشن را توسعه دهند و از رایانش ابری بسیار بهره ببرند. همچون گذشته یادگیری ماشین، واقعیت افزوده و واقعیت مجازی سرمایه‌های قابل‌توجهی را به سوی خود سرازیر می‌کنند. گرایش‌ به روبات‌ها: با این‌که احتمالا استفاده از روبات‌های انسان‌نما طی سال‌های 2018 تا 2022 محدودتر خواهد شد، اما در مجموع استفاده از فناوری‌های جدید روباتیک از جمله روبات‌های ایستا، روبات‌های زمینی غیرانسان‌نما و پهپادهای هوایی کاملا خودکار و همچنین الگوریتم‌های یادگیری ماشین و هوش مصنوعی گسترش خواهد یافت و کسب‌وکارها از آن‌ها بهره خواهند برد. البته میزان بهره‌گیری از روبات‌ها در بخش‌های مختلف بسیار متفاوت است: 37 تا 23 درصد شرکت‌ها (با توجه به این‌که در کدام حوزه صنعتی فعالیت می‌کنند) برای سرمایه‌گذاری در این حیطه در حال برنامه‌ریزی هستند. به‌طورکلی، شرکت‌ها به استفاده از روبات‌های ایستا بیش از روبات‌های انسان‌نما، هوایی یا زیردریایی تمایل دارند. اما در صنعت نفت و گاز روبات‌های ایستا، هوایی و زیردریایی از اولویت یکسانی برخوردارند. شرکت‌های فعال در حوزه خدمات مالی بیشتر روبات‌های انسان‌نما را ترجیح می‌دهند و برای استفاده از آن‌ها طی سال‌های منتهی به 2022 برنامه‌ریزی می‌کنند. انقلاب صنعتی چهارم و تحولات کار در آینده • تغییر جغرافیای تولید، توزیع و زنجیره‌ ارزش: تا سال 2022 میلادی 59 درصد کارفرمایان با ایجاد تغییر در ساختار زنجیره ارزش6 خود، نحوه تولید و توزیع محصولاتشان را تغییر خواهند داد. تقریبا نیمی از کسانی که در نظرسنجی شرکت کرده بودند، احتمالا کانون جغرافیایی فعالیت‌هایشان را تغییر خواهند داد. زمانی‌که بحث تصمیم‌گیری درباره تعیین محل کار در میان باشد، شرکت‌ها عمدتا دسترسی به افراد مستعد و ماهر بومی را در اولویت قرار می‌دهند، طوری که 74 درصد آن‌ها این عامل را نخستین دغدغه خود قلمداد کرده‌ و 64 درصد شرکت‌ها هزینه‌های نیروی کار را اصلی‌ترین دغدغه خود دانسته‌اند و عوامل مرتبط دیگر مانند انعطاف‌پذیری قوانین محلی کار، تاثیرات تجمع صنایع یا نزدیک بودن به مواد اولیه، کم‌اهمیت‌تر قلمداد شده‌اند. • تغییر انواع استخدام: حدود 50 درصد شرکت‌ها احتمال می‌دهند که تا سال 2022 خودکارسازی (اتوماسیون) امور، به کاهش نیروی کار تمام‌وقت آن‌ها منجر خواهد شد. اما 38 درصد کسب‌وکارها احتمالا نیروی کارشان را به نقش‌هایی جدید در ارتباط با بهبود بهره‌وری خواهند گمارد. بیش از یک‌چهارم نیز گفته‌اند که ممکن است خودکارسازی به ایجاد نقش‌های جدیدی در مجموعه آن‌ها منتهی شود. علاوه بر این، احتمالا کسب‌وکارها همکاری با پیمانکاران تخصصی7 را گسترش خواهند داد. بسیاری از شرکت‌ها قصد دارند کارگران را به شکل انعطاف‌پذیرتری به کار بگیرند، از پرسنل دورکار استفاده کنند و به تمرکززدایی امور خود بپردازند. • مرزهای جدید بین انسان و ماشین در مشاغل فعلی: بین سال‌های 2018 تا 2022، درخصوص وظایف کاری انسان‌ها و ماشین‌ها و مرزهای موجود بین این‌ دو، تغییر رویکرد چشمگیری از سوی شرکت‌ها انتظار می‌رود. در سال 2018، انسان‌ها در 12 حیطه صنعتی مختلف به‌طور متوسط 71 درصد کل ساعت‌های کاری را به خود اختصاص داده بودند و سهم ماشین‌ها 29درصد بود. انتظار می‌رود تا سال 2022 این میانگین به 58 درصد برای انسان و 42 درصد برای ماشین تغییر یابد. در سال 2018، از حیث کل ساعات کاری، هیچ وظیفه کاری‌ای شناسایی نشد که ماشین یا الگوریتم در آن سهمی بیش از انسان داشته باشد تا سال 2022 این وضعیت احتمالا تغییر می‌یابد. ماشین‌ها و الگوریتم‌ها به‌طور متوسط مشارکت خود را در وظایف تخصصی به 57 درصد افزایش می‌دهند. برای مثال، تا سال 2022 میلادی 62 درصد پردازش اطلاعات و داده‌ها، جست‌وجوی اطلاعات و وظایف انتقالی سازمانی با ماشین‌ها انجام خواهد شد، درحالی‌که این میزان امروز 46 درصد است. حتی آن کارهایی که از دیرباز به‌شدت انسانی مانده‌اند، یعنی ارتباطات و تعاملات (23 درصد)، انجام هماهنگی‌ها، توسعه، مدیریت و توصیه (23 درصد) و استدلال و تصمیم‌گیری (18 درصد) کم‌کم خودکارسازی خواهند شد و سهم آن‌ها به ترتیب به 30 درصد، 29 درصد و 27 درصد خواهد رسید. • چشم‌اندازی کاملا مثبت برای مشاغل: با توجه به آنچه گفته شد، برآوردهای خوش‌بینانه‌ای هم از این گزارش وجود دارد که از ایجاد وظایف کاری جدید و رشد برخی مشاغل حکایت دارد و انتظار می‌رود ریزش برخی مشاغل دیگر را جبران کند. در همه صنایع تا سال 2022، رشد حرفه‌های جدید سهم خود را از کل پایه استخدام‌های شرکت‌های حاضر در نظرسنجی از 16 درصد فعلی به 27 درصد افزایش می‌دهند. (11 درصد رشد) در مقابل پیش‌بینی می‌شود سهم نقش‌های رو به افول در این شرکت‌ها از 31 درصد فعلی به 21 درصد کاهش یابد. (10 درصد کاهش) حدود نیمی از مشاغل محوری امروزی ـ که عمده استخدام‌ها در صنایع را شامل می‌شود ـ در بازه زمانی منتهی به 2022 ثابت خواهد ماند. یکی از برآوردهای صورت گرفته در خلال این پژوهش نشان می‌دهد، در بازه زمانی پنج‌ساله منتهی به سال 2022 ممکن است 75 میلیون نقش حذف شود که علت آن، تقسیم‌کار بین انسان‌ها و ماشین‌ها است. در سوی دیگر، احتمال دارد 133 میلیون نقش جدید پدید آید که با شکل جدید تقسیم کار بین انسان‌ها، ماشین‌ها و الگوریتم‌ها سازگارتر است. این موارد دو وجه موازی و مرتبط تغییر در دگرگونی نیروی کار را نشان می‌دهد: 1. برخی نقش‌ها کاهش گسترده‌ای را تجربه می‌کنند، زیرا وظایفی که این نقش‌ها بر عهده دارند حذف یا خودکارسازی می‌شوند؛ 2. محصولات و خدمات جدید، و وظایف و مشاغل مرتبط با آن‌ها رشد گسترده‌ای را تجربه می‌کنند، زیرا سازگاری با فناوری‌های نو و توسعه اجتماعی‌ ـ اقتصادی از جمله سربرآوردن طبقه متوسط در اقتصادهای نوپدید و تغییرات جمعیت‌شناسی گسترش می‌یابد. • پیدایش نقش‌های پرتقاضا: طی سال‌های منتهی به 2022 تقاضا برای استخدام تحلیلگران داده و دانشمندان، توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، اپلیکیشن، متخصصان تجارت الکترونیک و رسانه‌های اجتماعی افزایش می‌یابد. اگرچه این مشاغل ریشه‌دار و به نسبت قدیمی هستند، استفاده از فناوری در آن‌ها محوریت دارد. همچنین انتظار می‌رود نقش‌هایی که به‌طور خاص از مهارت‌های انسانی سود می‌برند (مانند کار در بخش خدمات مشتری، کارشناسی فروش و بازاریابی، آموزش و توسعه، جامعه و فرهنگ و کارشناسی توسعه سازمانی و نیز مدیریت خلاق) با افزایش تقاضا مواجه شوند. علاوه بر این، شواهد نشان می‌دهد نقش‌های کاملا تخصصی جدیدی پدید خواهند آمد که لازمه‌ آن، درک و بهره‌گیری از فناوری‌های جدید است. این مشاغل جدید عبارتند از: کارشناسی هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، کارشناسی کلان داده، کارشناسی خودکارسازی فرآیند، تحلیل امنیت اطلاعات، طراحی تجربه کاربری و تعامل انسان‌ ـ ‌ماشین، مهندسی روباتیک و کارشناسی زنجیره بلوکی. • رشد ناپایایی مهارت‌ها: موج فناوری‌ها و گرایش‌های جدید، مدل‌های کسب‌وکار را زیر و رو می‌کند و نحوه تقسیم کار بین انسان و ماشین‌ نیز در این میان دگرگون می‌شود تا سال 2022، مهارت‌های لازم برای انجام بیشتر مشاغل به‌طور چشم‌گیری تغییر می‌یابد. یعنی، بسیاری از کسانی که امروزه در بخش‌های مختلف صنعت مشغول کار هستند باید طی پنج سال آینده مهارت‌های خود را به‌روز کنند تا بتوانند همچنان در بازار کار حضور داشته باشند. طبق پیش‌بینی‌ها میانگین جهانی پایایی مهارت‌ها (آن بخش از مهارت‌های اصلی لازم برای انجام کار که تغییر نمی‌کنند) تقریبا 58 درصد خواهد بود. به‌عبارت‌دیگر، طی سال‌های 2018 تا 2022 میانگین تغییر مهارت‌های نیروی کار به 42 درصد خواهد رسید. انقلاب صنعتی چهارم و تحولات کار در آیندهنمودار 2. مقایسه سهم مشاغل پایا، جدید و قابل حذف در سال 2018 با سال 2022 • ضرورت آموزش مهارت‌های جدید: تا سال 2022، حداقل 54 درصد تمام کارمندان به آموزش‌های جدید و ارتقای مهارت‌های فعلی خود نیاز خواهند داشت. طبق برآوردها حدود 35 درصد این افراد به آموزش‌های حداکثر 6 ماهه احتیاج دارند، 9 درصد به دوره‌های 6 تا 12 ماهه و 10 درصد نیز به بیش از یک سال مهارت‌آموزی نیاز خواهند داشت. راهبردهای تفکر و خلاقیت تحلیلی و یادگیری فعال و راهبردهای یادگیری، مهارت‌هایی هستند که تا سال 2022 تقاضا برای آن‌ها پیوسته رو به افزایش خواهد بود. همچنین اهمیت روزافزون مهارت‌هایی نظیر طراحی فناوری8 و برنامه‌نویسی نشان می‌دهد، تقاضا برای استخدام افرادی که در حیطه فناوری از دانش، مهارت و تخصص لازم برخوردار هستند، رو به افزایش است. تخصص در فناوری‌های جدید تنها بخشی از معادله مهارت‌های 2022 است. مهارت‌های «انسانی» نظیر خلاقیت، ابتکار و پیشگامی، تفکر انتقادی، اقناع‌کنندگی و مذاکره همچون ویژگی‌های دیگری مانند توجه به جزییات، بازیابی سریع، انعطاف‌پذیری و حل مسائل پیچیده، در حفظ موقعیت کارمندان یا افزایش ارزش آن‌ها نقش مهمی دارد. هوش هیجانی، قدرت رهبری، نفوذ اجتماعی و خدمات‌گرایی از جمله قابلیت‌هایی هستند که بسیاری از کارفرمایان آن‌ها را از کارمندانشان طلب خواهند کرد. • راهبردهای فعلی برای پر کردن شکاف‌های مهارتی: شرکت‌ها برای غلبه بر کمبود برخی مهارت‌ها که حاصل به‌کارگیری فناوری‌های جدید است، سه راهبرد مدنظر دارند: نخست، استخدام کارمندان دائمی کاملا جدید که مهارت‌های مربوط به فناوری‌های نوین را دارا باشند؛ دوم، خودکارسازی کامل کارهای مهم و سوم، حفظ کارمندان فعلی. در چنین شرایطی، شانس استخدام کارمندان دائمی جدیدی که مهارت‌های لازم را داشته باشند، تقریبا دو برابر کارمندانی است که از آموختن مهارت‌های جدید بازمانده‌اند. البته حدود یک‌چهارم شرکت‌ها هنوز تصمیم نگرفته‌اند یا غیرمحتمل است که به آموختن مهارت‌های جدید به کارمندانشان همت بگمارند. دوسوم شرکت‌ها احتمال می‌دهند که کارمندان و کارگران وقتی شغل خود را عوض می‌کنند، مهارت‌های جدیدی بیاموزند. یک‌دوم تا دوسوم شرکت‌ها مایل هستند برای پر کردن شکاف‌های مهارتی مجموعه خود از پیمانکاران برون‌سازمانی، کارمندان موقتی و کار مزدبگیرها بهره ببرند. • ناکافی بودن مهارت‌آموزی‌های جدید و ارتقای مهارت‌های موجود: از نظر کارفرمایان، آموزش مهارت‌های جدید و ارتقای مهارت‌های فعلی برای کارمندان/کارگرانی که وظایف مهمی دارند، از اولویت بیشتری برخوردار است و تمرکز بر آن می‌تواند ظرفیت راهبردی سازمان متبوعشان را تقویت کند. طبق نظرسنجی‌ صورت گرفته در این گزارش، 54 درصد شرکت‌ها کارمندانی با نقش‌های کلیدی و 53 درصد شرکت‌ها کارمندان خط مقدم خود را که با فناوری‌های جدید سروکار خواهند داشت برای این منظور در نظر گرفته‌اند. 41 درصد کارفرمایان آموزش مهارت‌های جدید را درخصوص کارمندانی مورد تاکید قرار داده‌اند که کارایی زیادی دارند و سرانجام، 33 درصد شرکت‌ها کارمندانی را در اولویت مهارت‌آموزی قرار داده‌اند که ممکن است موقعیت‌شان به‌واسطه مواجهه با فناوری‌های جدید متزلزل شود. برآیند این آمارها نشان می‌دهد ]متاسفانه[ آن‌‌هایی که به آموختن مهارت‌های جدید و ارتقای مهارت‌های فعلی خود نیاز بیشتری دارند، برای کسب آن‌ها شانس کمتری دارند. بین فناوری جدید، مشاغل و مهارت‌ها، حلقه‌های بازخوردی9 پیچیده‌ای وجود دارد. فناوری‌های جدید از یک‌سو به رشد کسب‌وکارها، ایجاد شغل و ایجاد تقاضا برای مهارت‌های تخصصی کمک می‌کنند و از سوی دیگر، منسوخ شدن برخی مشاغل خاص یا خودکارسازی آن‌ها ممکن است به حذف همه مشاغل سنتی موجود در یک بخش بیانجامد. وجود شکاف‌های مهارتی (چه بین کارمندان و چه بین رهبران سازمان‌ها) می‌تواند گرایش‌ به خودکارسازی را در برخی موارد شتاب ببخشد و ازسویی بر سر راه پذیرش فناوری‌های جدید مانع ایجاد کند و جلوی رشد کسب‌وکار را بگیرد. یافته‌های این گزارش ضرورت اتخاذ راهبردی مبتنی بر ارتقای فراگیر مهارت‌ها را گوشزد می‌کند. رویکردی که طی آن کسب‌وکارها در نتیجه استفاده از خودکارسازی برخی امور، قدرت رقابتی نیروی کار انسانی خود را ارتقا ‌دهند و درنهایت کارمندان را توانمندتر و قدرتمندتر ‌کنند تا ظرفیت کامل خود را وسعت دهند. تمرکز صرف بر خودکارسازی امور تنها صرفه‌جویی‌ مالی در پی دارد اما اتخاذ راهبردی که هدفش رشد کسب‌وکار باشد، افق گسترده‌تری را مدنظر قرار می‌دهد و آن فعالیت‌های ارزش‌آفرین است. وقتی کارمندان/کارگران از انجام کارهای روتین و تکراری خلاص شوند می‌توانند (اغلب) با همراهی فناوری کارهای ارزش‌آفرین صورت دهند و مشخصا از استعدادهای انسانی خود بهتر بهره گیرند پی‌نویس: 1. Fourth Industrial Revolution 2. World Economic Forum 3. The Future of Jobs: Employment, Skills and Workforce Strategy for the Fourth Industrial Revolution 4. The Future of Jobs 2018 5. virtuous cycle 6. value chain 7. task-specialized 8. technology design 9. feedback loop

---

مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:

+ انقلاب صنعتی چهارم و تحولات کار در آینده 

منبع: 383

نسخه‌ی چاپی ارسال اين مطلب به دوستان

---

[نظر دهید]    [تعداد نظرهای ثبت شده در پیوند با این مطلب: ] 

.

---