پاسخ به سوالات آینده نگر

اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:

Twitter

Google

Yahoo

Delicious

بالاترین

دنباله

[2008-09-03]   [ منصور دهستانی]

چند سئوال خواتتدگان "سایت آینده نگر" از اندیشمندان آینده پژوه و آینده نگر ایرانی  :

 

آینده نگر آقای منصور دهستانی   به این سوالات چنین پاسخ داده اند

 

پاسخ پرسش اول – آيا امروز ميتوان از پيدايش جنبش فکری آينده نگری در ايران سخن گفت؟

 

به نظر من حرکت های فردی و گاهی گروهی و محلی آینده نگری در ایران را نمی توان با عنوان جنبش فکری آینده نگری مطرح کرد ، با این وجود ضرورت آینده نگری در بسیاری از نهاد های اجتماعی و سازمانی در کشور احساس می شود ولی به نظر نمی رسد یک رویکرد کلان محور با عنوان جنبش فکری آینده نگری در آن مد نظر باشد، بیشتر گرایش های مبتنی بر آینده نگری برگرفته از نوعی برخورد احساسی سازمانی است تا یک برخورد حساس و مسئله محور فردی و گروهی( این برداشت من است ) و تا زمانی که نگاه های مدیران و دست اندرکاران و کارشناسان به نوعی نگاه پاردوکسیکال تغییر نکند آینده نگری در ایران در چنبره سرنوشت سایر پاردایم های وارداتی در عرصه های تفکر باقی خواهد ماند. آینده نگری در ایران به اعتقاد من نگرشی وارداتی است تا خود جوش و نوزا، به همین دلیل واژه جنبش را من مناسب نمی بینم و به جای آن واژه تکان و تیک را مناسب تر می دانم.

 

پاسخ پرسش دوم – چه ويژگی هائی گفتمان آينده نگری در ايران را از ساير گفتمان های توسعه در ايران جدا می سازد؟

 

در باره نگرش و رویکرد آینده نگری در ایران ( که من با پیشوند گفتمان خیلی موافق نیستم، زیرا موضوع گفتمان در ایران هنوز با قالب های دیالوژیک فاصله بسیار زیادی دارد!!!) تفاوت های چندی را در مقایسه با رویکردهای دیگر توسعه ، می توان برشمرد که مهم ترین آنها این هاست:

1. آینده نگری در ایران بیشتر مبتنی بر دیدگاه خودفرمانروایی ( autonomy  ) است تا دیگر فرمایی ( Heteronomy  ) و عمده کسانی که در پارادایم های آینده پژوهی مستقر شده اند، از دیدگاه خودفرمانروایی به این موضع گرایش دارند و یا فعالیت می کنند
   
2. آینده نگری در ایران در مقایسه با فضاهای دیگر پارادایمی، بسیار متمرکز بر نوعی بی اعتمادی به تاریخ است و آنچه که در فضاهای دیگر در باب اتفاق های تاریخی یقینی بر می شمارند در پاردایم آینده نگرانه ایرانی قابل بحث و حتی گاهی قابل رد می دانند
   
3. ویژگی دیگر پارادایم آینده نگری در ایران مبتنی بر اینجایی و اکنونی بودن است و معنای آن این است که ما باید بتوانیم در مورد هر راه حل و یا راهکاری که بر ما عرضه می شود در همین زمان یا همین مکان یا همین عصر و نسل، نوعی آزمون به عمل آوریم. به عبارت دیگر نوعی تایید و تضمین نتیجه را مطالبه می کند که در ساحت های دیگر پارادایم رایج در کشور اینگونه نیست یا کمتر از آن این نتیجه انتظار می رود
   
4. ویژگی دیگر آینده نگری در ایران نوعی فروشکنی و تزلزل مابعدالطبیعه های جامع و گسترده قدیم و حاکم بر انواع دیگر فضاهای ارتباطی در ایران است که بحث مفصلی را می طلبد. در دیدگاههای آینده نگرانه ما فرد یا جریان قدوسی، قابل تکریم و مقدس نداریم. افراد در نگرش آینده نگر به جا و نابجا هستند، نه خوب یا بد. دیدگاه آینده نگرانه دیدگاهی فازی است تا سیستمیک یا مکانیک. به همین دلیل فضاهای ارتباطی آینده نگرانه فضای ارتباطی بی طرف است.
   
5. قداست زدایی از اشخاص و نگرش برابری طلبی در نگرش آینده نگرانه ( نگران آینده بودن و آینده نگر بودن ) باعث می شود که به همه انسان ها به لحاظ معرفتی به یک چشم نگاه کنیم رویکرد دیگر تفاوت پاردایم آینده نگری با سایر پارادایم های توسعه در ایران است
   
6. خروج از محدودیت های محلی و موقعیتی ( موقعیت جغرافیایی ) باعث می شود که دیدگاهها و رویکردهای آینده نگرانه در ایران پای خود را از پاردایم های محلی به ساحت های فرامحلی و جهان شمول دراز کند و دانش، نگرش و عملکرد ها را از دیدگاهی جهانی به محک اعتبار بزند
   
7.  

 پاسخ پرسش سوم- این که چه ميزان و در چه حوزه هائی گفتمان آينده نگری ايران ميتواند به توسعه گفتمان آينده نگری گلوبال ياری رساند؟

 

 به این رویکرد باز می گردد که تا چه اندازه نگرش ایرانیان از زمان و مکان تغییر خواهد کرد؟ به طور کلی زمان از دیدگاه ایرانی معاصر گرد است، مدور است ( دیروز امروز و امروز همان فردا است ) زمان از دیدگاه ایرانی امروزی یک ماهیت خطی ندارد، زمان برای ایرانی دغدغه نیست، به همین علت گفتمان آینده نگری خیلی جدی گرفته نمی شود، از سوی دیگر مکان از دیدگاه ایرانی دراز و خطی است ، طبیعت دراز است، آشغال را هر جا خواستی بیانداز طبیعت خودش با آن کنار می آیند، نگرش ایرانی به مکان نگرشی عمل و عکس العمل گرایانه نیست، ایرانی طبیعت و مکان را وسیع ، بسیط و بی تفاوت می پندارد و به آن اهمیتی نمی دهد، نهضت های طبیعت گرایی و توجه به نظام های حقوقی زنان ( توجه به گایا و مادر و مام طبیعت و در نتیجه توجه به زنان به عنوان یک موجود انسانی ) در ایران به کندی شکل گرفته و رشد می کنند. توجه به زمان و مکان از پایه های بنیادین تفکرات و پارادایم های آینده نگری است و با توجه به نوع نگرش سیستمیک ایرانیان معاصر به زمان و مکان نمی تواند مورد توجه قرار گرفته و دغدغه باشد. در بیشتر سرزمین هایی که مردمان آن به آینده نگری توجه و گرایش دارند، زمان دراز و خطی است و مکان گرد و محدود در نظر گرفته می شود، دیروز امروز نیست و امروز هم فردا نیست، همه چیز حال است و حال است که آینده ما را می سازد، آینده اینجا و اکنون است. طبیعت محدود و آسیب پذیر است و هر کنش ما با واکنشی از طبیعت مواجه می شود، تفکر جهانی، عملکرد محلی و رشد سریع در حرکات کوچک، موفق و جهان شمول رویکرد بسیاری از ملت های چابک و آینده نگر است که با نگرش فعلی ما ایرانیان فاصله دارد. توصیه بنده این است که تمرکز نگرش آینده نگری در ایران باید بر تفهیم مفاهیم زمان و مکان در افکار مخاطبان باشد، تا زمانی که این مفاهیم ( که متمرکز بر نوعی فضای مسابقه ای ( نه رقابتی ) در افکار مردم است ) در افکار مردم جا نیافتد، توسعه آن بسیار کند خواهد بود.

 

پاسخ پرسش چهارم – این که آيا گفتمان آينده نگری در ايران ميتواند به يک گفتمان مستقل سياسی فرارويد؟

 

به نظر من این موضوع به سابقه سیاسی متولیان و پایه گذاران نگرش ( نه گفتمان ) آینده نگری در ایران باز می گردد، به سابقه و گرایش های سیاسی آقای وحید وحیدی مطلق، آقای عقیل ملکی فر ، دکتر طبائیان، دکتر بهرامی و ... ( به شوخی گفتم!!! ) بستگی دارد زیرا ما در ایران عادت داریم که بنا به سنت های حاکم بر تفکراتمان، اقبال به اندیشه ها و رویکردهای فکری را بر اساس افراد به محک اعتبار بزنیم که خود این موضوع جای گفتگوی بیشتر دارد. نوع نگرش های حاکم بر فضاهای ارتباطی در ایران نگرشی قضاوت محور است تا تحلیل گر ، کمتر به این موضوع توجه می کنیم که چه گفت و بیشتر می گوییم کی گفت !! بنابراین هر اندازه پیش کسوتان و بنیان گزاران پارادایم آینده نگری در ایران خودشان را از نحله های سیاسی و خط و خطوط درهم و برهم سیاسی در ایران مصون نگه دارند ، به همان اندازه می توان به فضای ارتباطی مستقل از سیاست آینده نگری در ایران امیدوار تر شد، این مسئله یک پازل است که یک قطعه آن متولیان و قطعات دیگر آن مردم، محیط سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران و نسبت میان ایران و جهان است.

 

پایداری و پیروزی شما آرزوی من است

ارادتمند شما، منصور دهستانی

 13 شهریور 87

 

---

مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:

+ پاسخ به سوالات آینده نگر  

منبع:

نسخه‌ی چاپی ارسال اين مطلب به دوستان

---

[نظر دهید]    [تعداد نظرهای ثبت شده در پیوند با این مطلب: ] 

.

---